Hospitalizacja i działania rehabilitacyjne w przypadku cukrzycy

1. Czy dana placówka jest odpowiednia dla pacjentów z cukrzycą?
2. Jak przygotować się do pobytu w szpitalu?
3. Przyczyny hospitalizacji osób z cukrzycą
4. Lista rzeczy do spakowania: Co należy zabrać do szpitala lub ośrodka rehabilitacyjnego, gdy choruje się na cukrzycę?
5. Co osoby chore na cukrzycę powinny wiedzieć przed operacją?
6. W jaki sposób cukrzyca jest leczona przed, podczas i po operacji?
7. Co dzieje się w nagłym przypadku diabetologicznym podczas stacjonarnego pobytu w szpitalu?
8. Działania rehabilitacyjne

Kontrola metabolizmu cukrów podczas hospitalizacji lub pobytu rehabilitacyjnego nie zawsze jest łatwa. Powodem jest stres, który podnosi poziom cukru we krwi. Odpowiedzialne są za to między innymi hormony stresu, takie jak adrenalina i kortyzon. Zapewniają one stałe uwalnianie cukru z wątroby w celu dostarczenia energii.

Ważne jest również, aby przez długi czas przed zabiegiem nie jeść, co często dodatkowo utrudnia kontrolę poziomu cukru we krwi. Dlatego należy ściśle monitorować prawidłowe dawkowanie leków obniżających poziom cukru we krwi, zwłaszcza insuliny.

W związku z tym, podczas hospitalizacji wskazane jest wsparcie diabetologiczne. Jednak nie każda klinika lub placówka rehabilitacyjna jest w stanie je zapewnić.

Dlatego też należy upewnić się, w miarę możliwości wcześniej, czy dany ośrodek jest dostosowany do leczenia osób z cukrzycą: Niemieckie Towarzystwo Diabetologiczne (DDG) od 2013 roku przyznaje klinikom certyfikat „Klinika odpowiednia dla pacjentów z cukrzycą (DDG)”. Można je wyszukać na stronie internetowej stowarzyszenia zawodowego (linki w języku niemieckim).

Planowaną hospitalizację lub pobyt rehabilitacyjny należy omówić z lekarzem. Długoterminowa wartość stężenia glukozy we krwi (wartość HbA1c) powinna zostać wyrównana przed operacją w miarę możliwości jak najbardziej optymalnie. U pacjentów w starszym wieku dopuszczalne są również wartości HbA1c do 9 procent (75 mmol/mol). W idealnym przypadku długoterminowa wartość stężenia glukozy we krwi powinna być zgodna z normalnymi wartościami lub indywidualnym celem leczenia.

Długoterminowe wartości stężenia glukozy we krwi wpływają na tolerancję ewentualnej narkozy. Jeśli planowana jest operacja, ryzyko powikłań wzrasta w przypadku nieprawidłowo wyrównanej cukrzycy. Wysoki poziom glukozy we krwi może również negatywnie wpływać na gojenie się ran. Jeśli wartość HbA1c jest zbyt wysoka, należy omówić ze specjalistami metodę optymalizacji leczenia.

Konieczne jest wyjaśnienie, m. in., następujących zagadnień:

• Czy leczenie insuliną lub lekami obniżającymi poziom cukru we krwi musi zostać dostosowane na czasu pobytu w szpitalu?
• Czy przed zabiegiem lub niektórymi badaniami należy całkowicie odstawić leki przeciwcukrzycowe?
• Czy konieczne jest wyłączenie pompy insulinowej podczas operacji?
• Czy można normalnie spożywać dekstrozę w przypadku spodziewanej hipoglikemii?
• Podczas wywiadu przy przyjęciu należy poinformować personel szpitala o dotychczasowym leczeniu cukrzycy: Jakie leki pacjent przyjmuje? Jak często mierzony jest poziom cukru we krwi? Powikłania związane z cukrzycą lub inne choroby?
• Wspólnie z lekarzem należy omówić wszystkie inne przyjmowane leki. Dotyczy to również suplementów diety i preparatów roślinnych oferowanych przez apteki, drogerie lub sklepy internetowe.

Cukrzycę często można bardzo dobrze wyrównać ambulatoryjnie. Istnieją jednak różne sytuacje, w których leczenie cukrzycy w szpitalu może być konieczne:

• Ciężka ostra hipoglikemia czy hiperglikemia?
• Niewyjaśnione wahania stężenia glukozy we krwi, zwłaszcza częste nocne hipoglikemie.
• Podejrzenie powikłań cukrzycy lub powikłań i chorób współistniejących, wymagających leczenia szpitalnego.
• Wyraźnie zbyt wysoka wartość HbA1c w okresie po 6 do 9 miesięcy pomimo intensywnego leczenia.
• Przyczyny psychologiczne.
• Zmiana leczenia na pompę insulinową.
• Rozpoznanie cukrzycy.

W przypadku ponownego zdiagnozowania cukrzycy typu 1, wprowadza się zazwyczaj leczenie ambulatoryjne. W poszczególnych przypadkach, a zwłaszcza przy ciężkim przebiegu z silnymi zaburzeniami metabolicznymi i kwasicą ketonową konieczna może być również hospitalizacja w trybie stacjonarnym.

Podczas pobytu w szpitalu po zdiagnozowaniu cukrzycy pacjent zyskuje wiedzę na temat tego,

• w jaki sposób można rozpoznać zaburzenia metaboliczne,
• ile insuliny należy wstrzykiwać i jakiej,
• jak dieta wpływa na cukrzycę i jak należy ją dostosować oraz
• jak należy postępować w nagłych wypadkach.

Podczas pobytu określane są również indywidualne cele leczenia, na przykład docelowy poziom długoterminowej wartości stężenia glukozy we krwi (HbA1c). Jeśli cukrzyca jest dobrze wyrównana a metabolizm powrócił do normy, leczenie może być kontynuowane w trybie ambulatoryjnym i stopniowo coraz bardziej samodzielnie. Długość hospitalizacji po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 1 zależy od stopnia jej wyrównania i szybkości, z jaką pacjent opanuje terapię.

W przypadku cukrzycy typu 2 może być również konieczne wyrównanie poziomu glukozy we krwi w szpitalu. Dzieje się tak w przypadku wystąpienia powikłań lub bardzo nasilonej cukrzycy. Jeśli cukrzyca typu 2 była już leczona w trybie ambulatoryjnym od 12 miesięcy, a poziom HbA1c nie został do tej pory wystarczająco obniżony, konieczny może być również pobyt w szpitalu.

W najlepszym przypadku lekarz zaplanuje operację na rano. W ten sposób osoby chore na cukrzycę nie muszą zbyt długo pozostawać na czczo i radzić sobie bez swoich leków. 

Należy regularnie kontrolować poziom cukru we krwi. W idealnym przypadku przed operacją, w jej trakcie i po niej poziom glukozy we krwi powinien mieścić się w zakresie od 110 do 180 mg/dl (od 6 do 10,0 mmol/l).

Jeśli operacja się przedłuża, w razie potrzeby, pacjenci otrzymują insulinę i wlewy dekstrozy. W ten sposób można kontrolować poziom cukru we krwi.

Podczas stosowania leków obniżających poziom cukru we krwi należy przestrzegać następujących zasad. Ostatecznie, o dokładnym sposobie postępowania decyduje lekarz specjalista:

• Osoby z cukrzycą typu 2, które przyjmują metforminę, muszą zaprzestać przyjmowania leku z reguły na 48 godzin przed zabiegiem chirurgicznym lub przed badaniem z użyciem środka kontrastowego (np. badaniami obrazowymi, takimi jak prześwietlenia rentgenowskie lub MRI).
• Inne tabletki obniżające poziom cukru we krwi, takie jak sulfonylomoczniki, glinidy, inhibitory SGLT-2 lub glitazony, powinny być przyjmowane po raz ostatni podczas ostatniego posiłku w wieczór poprzedzający planowaną operację.
• Konieczne może okazać się czasowe przejście na insulinę. Zależy to od indywidualnego przypadku.
• W przypadku osób z cukrzycą insulinozależną leczenie dostosowuje się w zależności od rodzaju insulinoterapii oraz czasu trwania i stopnia zaawansowania zabiegu. Zwykłe leczenie będzie kontynuowane do dnia poprzedzającego operację.
• W przypadku przeprowadzenia operacji bariatrycznej, takiej jak zmniejszenie żołądka, metabolizm cukrów ulega zmianie. Wówczas leczenie diabetologiczne jest najczęściej ponownie dostosowywane.
• Często osoby z cukrzycą otrzymują dodatkowe leki, jak leki na nadciśnienie. Również w takim przypadku często zachodzi konieczność odstawienia niektórych leków przed planowaną operacją. Po ustaleniu terminu operacji należy skonsultować to z lekarzem.

Poziom cukru we krwi jest kontrolowany w zależności od długości tzw. okresu postu. Jest to czas między ostatnim posiłkiem przed operacją a pierwszym posiłkiem po operacji.

1. Badania i operacje z krótszym okresem postu (od 4 do 6 godzin):

• Wraz z pierwszym posiłkiem po operacji należy ponownie przyjąć odstawiony lek obniżający poziom glukozy we krwi.
• W przypadku leczenia insuliną mieszaną, tj. połączeniem insuliny szybkodziałającej i insuliny o opóźnionym działaniu (konwencjonalna insulinoterapia), przed badaniem lub operacją konieczne jest wyraźne obniżenie dawki insuliny. Konkretne postępowanie należy skonsultować z lekarzem.
• W przypadku zintensyfikowanej insulinoterapii insulinę bazową należy przyjmować jak zwykle. W przypadku terapii pompą insulinową dawka podstawowa insuliny może również pozostać niezmieniona. Należy często mierzyć poziom cukru we krwi. W razie potrzeby skorygować go za pomocą insuliny szybkodziałającej. Po operacji może wzrosnąć zapotrzebowanie na insulinę.

2. Operacje z umiarkowanym i długim okresem postu (od 6 do 24 godzin i ponad 24 godziny):

• Podczas zabiegu operacyjnego cukier we krwi jest kontrolowany wlewem glukozowo-insulinowym (dokładniej wlewem glukozowo-insulinowo-potasowym, GIK). Wartości glukozy we krwi są mierzone co godzinę. Po operacji glukoza we krwi jest kontrolowana co 1, ewentualnie co 2 do 4 godzin, do momentu ponownego unormowania się metabolizmu cukrów.
• W przypadku długich okresów postu (ponad 24 godziny) leczenie jest początkowo takie samo jak w przypadku okresów umiarkowanych. Jednak w dalszym przebiegu stosuje się karmienie sztuczne.
• W wyniku operacji może dojść do uwalniania wzmożonej ilości hormonów, które są antagonistami insuliny. W związku z tym po dłuższej operacji może ewentualnie zachodzić tymczasowa potrzeba przyjmowania zwiększonej ilości insuliny i płynów.

Działania rehabilitacyjne w szpitalu mogą być konieczne w przypadku, gdy istnieje zagrożenie problemów zdrowotnych lub w razie wystąpienia problemów, które prowadzą do uniemożliwienia normalnej pracy, uczestnictwa w życiu społecznym i tym podobnych. Dotyczy o również zachowania niezależności fizycznej i psychicznej. Do tego rodzaju sytuacji dochodzi na przykład, jeśli pojawiają się trudności z wyrównaniem poziomu cukru we krwi.

Rehabilitacja może być również konieczna, jeśli z powodu choroby konieczna była wizyta w szpitala specjalizującym się w leczeniu ostrych przypadków. Tego rodzaju dalsze leczenie może zalecić szpital. Wniosek składa bezpośrednio szpital specjalizujący się w leczeniu ostrych przypadków, który organizuje miejsce w szpitalu rehabilitacyjnym. Rehabilitacja rozpoczyna się w ciągu 14 dni po wypisaniu ze szpitala.

Porada: Chcesz wiedzieć, jakie możliwości rehabilitacji są dostępne, jakie wymagania należy spełnić i jak złożyć wniosek o rehabilitację? Szczegółowe informacje na temat usług rehabilitacyjnych oferowanych przez niemiecki system ubezpieczeń emerytalno-rentowych można znaleźć tutaj (Linki w języku niemieckim).

Dla dzieci i młodzieży z cukrzycą możliwe są również działania rehabilitacyjne. Odpowiednie działania mogą zwalczyć problemy zdrowotne, zwiększając dzięki temu szanse na regularne uczęszczanie do szkoły, wykształcenie lub studia.