Upał i cukrzyca
Wsparcie naukowe: prof. dr Baptist Gallwitz
Dla osób z cukrzycą szczególnie ważne jest, aby wiedzieć w jaki sposób zajmować się zmianą klimatu i wiedzieć, jak organizm reaguje np. na długotrwały upał. Nasilanie się fal upałów, jakich należy się spodziewać w związku z globalnym ociepleniem, może być dla nich bardziej problematyczne niż dla osób, które nie cierpią na choroby metaboliczne. W szczególności dotyczy to osób w starszym wieku.
Spis treści
1. Zmiana klimatu: To powinny wiedzieć osoby z cukrzycą
Ekstremalne warunki pogodowe z towarzyszącymi im upałami mogą być bardziej problematyczne dla osób z cukrzycą niż dla osób, które nie cierpią na choroby metaboliczne. Szczególnie zagrożone są osoby starsze z cukrzycą.
W ich przypadku uczucie pragnienia często się zmniejsza. Istnieje więc ryzyko, że podczas upałów będą przyjmować zbyt małą ilość płynów. To zwiększa z kolei poziom glukozy we krwi, co prowadzi do nasilonego wydalania glukozy z moczem i dalszy wzrost zapotrzebowania na płyny. Nieprawidłowa kontrola wartości glukozy we krwi może nasilić te efekty. Bilans wodny staje się coraz bardziej zaburzony. W konsekwencji może to prowadzić do zaburzeń metabolicznych a także czynnościowych nerek, serca i innych organów.
Warto wiedzieć:
Portal informacyjny www.klima-mensch-gesundheit.de (Linki w języku niemieckim) Federalną Centralą Oświaty Zdrowotnej (Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung, BZgA) oferuje niezależne informacje o sprawdzonej jakości na temat zmian klimatycznych, upałów i zdrowia.
Film: Cukrzyca a upały, czyli jak reaguje organizm
Film dostępny jest z polskimi napisami.
2. Zmniejszona odporność na upały
Ponadto istnieją inne czynniki fizjologiczne, które mogą zmniejszać tolerancję na upały w przypadku wszystkich rodzajów cukrzycy. Ze względu na konsekwencje zdrowotne, jakie w przypadku cukrzycy powodują wysokie temperatury, nie odgrywają one jednak tak ważnej roli, jak zmniejszające się uczucie pragnienia u osób starszych cierpiących na chorobę metaboliczną.
Zdarza się, że osoby z cukrzycą reagują na upał później, wolniej i słabiej niż osoby zdrowe metabolicznie, ponieważ ich fizjologiczna adaptacja do upałów może być zaburzona przez chorobę i funkcjonować jedynie w ograniczony sposób: Przyczyną jest zmniejszona aktywność dróg nerwowych w układzie sympatycznym, które regulują pracę gruczołów potowych i naczyń krwionośnych.
Zakłócona jest zarówno wilgotna wymiana ciepła poprzez pocenie jak również sucha wymiana ciepła przez skórę, która rozprasza ciepło rozszerzając naczynia krwionośne. Uszkodzenia nerwów obwodowych i duża nadwaga (otyłość) pogarszają dodatkowo adaptację do upałów. W ten sposób otyłość dalej ogranicza odprowadzanie ciepła, ponieważ powierzchnia ciała zmniejsza się w stosunku do wagi. Poza tym, rozpraszanie ciepła w tkance tłuszczowej przebiega wolniej niż w tkance mięśniowej.
Również w przypadku osób z cukrzycą insulinozależną problematyczny jest fakt, iż poprzez podwyższony przepływ krwi w skutek suchej wymiany ciepła insulina jest szybciej rozprowadzana w organizmie. Zwiększa to ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Ponadto w czasie upałów często dochodzi do pogorszenia sią apetytu, co również może doprowadzić do hipoglikemii.
Jednak może być również odwrotnie: W przypadku osób z cukrzycą typu 2, która jest kontrolowana w niewystarczający sposób prz pomocy tabletek obniżających poziom cukru, może dojść do hiperglikemii, co wzmaga ryzyko niedoboru płynów (dehydratacja). Ponadto podczas upałów może dojść do pogorszenia chorób współistniejących lub wtórnych, jak nadciśnienie i choroby układu krążenia. W przypadku cukrzycy zwiększa się ryzyko ataku serca związanego z upałem, ponieważ serce może być gorzej ukrwione.
Warto wiedzieć:
Czynniki te powodują wzrost ryzyka obniżenia tolerancji na upał u osób z cukrzycą:
- wyższy wiek
- nadwaga
- zastrzyki z insuliny
- Choroby współistniejące lub wtórne
Film: 6 porad dotyczących upałów dla osób z cukrzycą
Film dostępny jest z polskimi napisami.
3. Na co powinny zwracać uwagę osoby z cukrzycą podczas upalnych dni?
- Pić odpowiednio dużo płynów
Najważniejsze, aby pić odpowiednio dużo! Ta rada w szczególności dotyczy osób starszych z cukrzycą. Zaleca się spożycie co najmniej 1,5 litra dziennie, najlepiej w postaci wody lub innych napojów bezkalorycznych, takich jak niesłodzona herbata. Należy unikać spożywania napojów słodzonych cukrem i napojów alkoholowych. W razie wystąpienia objawów takich jak zawroty głowy i nudności, w szczególności w przypadku osób starszych nie należy długo czekać, lecz natychmiast skontaktować się z lekarzem.
- Właściwe przechowywanie insuliny
Ten, kto potrzebuje insuliny, powinien ponadto koniecznie mieć jej odpowiedni zapas i zwracać uwagę na jej prawidłowe przechowywanie w temperaturze od 2 do 8 stopni. Używany pen nie powinien być przechowywany w temperaturze ponad 30 stopni — nie należy więc kłaść go na parapecie lub wystawiać bezpośrednio na działanie promieni słonecznych,ponieważ insulina jest wrażliwa na wysokie temperatury powyżej 30 stopni i staje się nieaktywna. Uwaga: Insuliny nie należy zamrażać, ponieważ staje się przez to nieskuteczna!
- Glukometr i paski testowe przechowywać poza zasięgiem słońca
Ekstremalne temperatury mogą również wpływać na glukometr i paski testowe. Glukometr, paski testowe, pompa insulinowa i inne pomoce wykorzystywane w leczeniu cukrzycy powinny być w miarę możliwości przechowywane w normalnej temperaturze pokojowej lub chronione przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Ponadto również zimne temperatury mogą doprowadzić do błędnych wyników, dlatego nie należy chłodzić przyborów.
- Dostosowywanie dawki insuliny i leków
Osoby, które muszą przyjmować insulinę lub tabletki, powinny ponadto omówić i ewentualnie dostosować z lekarzem podawanie insluliny i dawkowane tabletek obniżających poziom glukozy. Należy również wyjaśnić dawkowanie innych leków, takich jak leki na nadciśnienie.
- Częste kontrole stężenia glukozy we krwi
W przypadku cukrzycy zaleca się zasadniczo, aby podczas upalnych dni dokonywać pomiarów ciśnienia krwi i stężenia glukozy we krwi co najmniej 2-razy dziennie.
- Poza tym obowiązują te same zalecenia, jakich powinny przestrzegać osoby zdrowe metabolicznie
Również latem wystarczająca ilość sportu i ćwiczeń są niezbędne. Podczas szczególnie ciepłych dni aktywności sportowe należy jednak przełożyć na wczesne godziny poranne lub późne godziny wieczorne, aby uniknąć upałów w czasie południa. Podczas przebywania na zewnątrz ważne jest, aby chronić głowę, skórę i oczy przed promieniowaniem UV.
4. Jak żyć zdrowo i w sposób przyjazny dla klimatu?
W życiu codziennym istnieje wiele możliwości, aby obniżyć emisję CO2. To, jakie działania są najbardziej efektywne, pokazują Big Points zrównoważonej konsumpcji niemieckiego Kompetenzzentrum für nachhaltigen Konsum (Centrum Kompetencji ds. zrównoważonej konsumpcji). Podsumowaliśmy je w niniejszym artykule. Piękno zrównoważonego stylu życia z regularnymi ćwiczeniami i zdrową dietą: można zapobiegać chorobom wtórnym cukrzycy, chroniąc jednocześnie klimat i środowisko.
Źródła:
Geissel, W.: Hitzewellen sind für Diabetiker besonders bedrohlich. In: ÄrzteZeitung, 2021 (Letzter Abruf: 26.04.2022)
Ärzteblatt online: Diabetologen warnen vor erhöhter Sterblichkeit durch Klimawandel. (Letzter Abruf: 26.04.2022)
Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung: Neue Broschüre „Menschen in Bewegung bringen“. Nationale Empfehlungen für Bewegung und Bewegungsförderung in Kurzform. (Letzter Abruf: 26.04.2022)
Deutsche Diabetes Gesellschaft: Hitzewelle in Deutschland: Bei Menschen mit Diabetes steigt das Risiko für einen Herzinfarkt. (Letzter Abruf: 26.04.2022)
Edmonds, C. J. et al.: Dehydration in older people: A systematic review of the effects of dehydration on health outcomes, healthcare costs and cognitive performance. In: Arch Gerontol Geriatr, 2021, 95: 104380
Stan: 08.08.2022
