Tytoń a cukrzyca

1. Jak palenie tytoniu wpływa na poziom cukru we krwi?
2. Jakie jest ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przypadku palenia tytoniu?
3. E-papierosy: Jak wdychane substancje wpływają na ryzyko rozwoju cukrzycy?
4. Co robić?
5. Jak palenie tytoniu wpływa na istniejącą cukrzycę?

Po pierwsze, nikotyna zawarta w tytoniu prawdopodobnie wpływa na poziom cukru we krwi ze względu na szereg czynników jednocześnie. Osoby palące tytoń wykazują w badaniach wyższy poziom cukru we krwi. Jeśli we krwi stale znajduje się zbyt dużo cukru, sprzyja to rozwojowi cukrzycy typu 2 w dłuższej perspektywie.

Więcej informacji na temat rozwoju cukrzycy typu 2 można znaleźć w naszym portalu Życie z cukrzycą!

Uwalnianie insuliny wydaje się być zmienne w przypadku palaczy. Własny hormon organizmu, insulina, jest ważny, aby zapobiec niekontrolowanemu wzrostowi poziomu cukru we krwi. Jako swego rodzaju mechanizm otwierający drzwi, zapewnia, że cukier, który dostaje się do krwi po posiłku, dociera również do komórek, które go potrzebują.

Nikotyna wydaje się spowalniać produkcję tej ważnej substancji. Dzieje się tak poprzez hamowanie pracy „fabryk insuliny” w trzustce, tzw. komórek beta.

Jednocześnie różne substancje chemiczne zawarte w papierosach i innych produktach konsumenckich zawierających nikotynę zwiększają stany zapalne w organizmie. Insulina nie może wtedy działać tak dobrze na komórki docelowe, ponieważ komórki objęte stanem zapalnym często gorzej reagują na hormony, substancje przekaźnikowe i inne substancje w organizmie. W rezultacie potrzeba coraz więcej insuliny, aby cukier z krwi mógł zostać wchłonięty do narządów, takich jak mózg, mięśnie i wątroba.

Ponadto, we krwi palaczy wykryto podwyższony poziom toksycznej substancji – arsenu. Może to również przyczyniać się do podwyższenia poziomu cukru we krwi. Inną toksyną czasami znajdowaną w tytoniu jest kadm. Ten metal ciężki może prowadzić do przyrostu masy ciała i niedoboru insuliny w organizmie.

Kolejny powód, dla którego palenie tytoniu zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy, jest na pierwszy rzut oka zaskakujący: tkanka tłuszczowa. Mimo że palacze są często stosunkowo szczupli, to tłuszcz, który w sobie noszą, jest często szczególnie szkodliwy. Ponieważ nie każdy tłuszcz jest taki sam: istnieje tkanka tłuszczowa, która jest raczej nieszkodliwa – jest to tzw. tkanka podskórna. Istnieje też tkanka, która otacza narządy wewnętrzne, takie jak wątroba, nerki i jelita. Jeśli wymyka się ona spod kontroli, wydziela do krwi problematyczną mieszankę przekaźników chemicznych i kwasów tłuszczowych, a tym samym zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę i choroby układu krążenia.

Szczególnie niezdrowy jest tłuszcz, który odkłada się w narządach, np. w stłuszczonej wątrobie. Tłuszcz ten hamuje pracę wątroby. Wtedy wątroba nie może już prawidłowo wykonywać swoich ważnych zadań dla poziomu cukru we krwi. Z kolei palenie tytoniu może sprzyjać rozwojowi niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

To, w jakim stopniu palenie zwiększa ryzyko cukrzycy, zależy od tego, ile papierosów wypala się dziennie i przez jaki okres czasu. Dlatego liczby w badaniach są różne. Według niektórych szacunków ryzyko to jest o 30–40% wyższe. Inni szacują, że palenie tytoniu podwaja ryzyko rozwoju cukrzycy. Oznacza to, że na każde 1000 osób niepalących, około 100 zachoruje na cukrzycę typu 2 w pewnym momencie swojego życia. Natomiast według jednych szacunków, na 1000 palaczy zachoruje 130–140, a według innych nawet 200 z nich.

Palenie podczas ciąży, a nawet przed ciążą, zwiększa – oprócz różnych innych zagrożeń – prawdopodobieństwo rozwoju cukrzycy ciężarnych u kobiet w ciąży. U nienarodzonego dziecka wzrasta ryzyko rozwoju cukrzycy w późniejszym okresie życia. Dzieci matek cierpiących na to schorzenie podczas ciąży są często mniejsze po urodzeniu.

Wiele osób – zwłaszcza dzieci – nie pali tytoniu, ale jest narażonych na dym papierosowy poprzez tzw. bierne palenie. Ten dym wpływa na zdrowie. Dotyczy to szczególnie osób, które były narażone na dym papierosowy w dzieciństwie i w młodości. Dla porównania, cukrzyca typu 2 rozwija się u nich znacznie częściej niż u osób, które nie palą tytoniu ani aktywnie, ani biernie. Ryzyko rozwoju cukrzycy wzrasta wraz z liczbą palących domowników. U osób narażonych na dużo biernego palenia istnieje większe ryzyko wystąpienia cukrzycy niż u osób, które tylko od czasu do czasu przebywają w otoczeniu palaczy.

E-papierosy są wypełnione płynami, które ulegają odparowaniu. Powstająca para jest wdychana. Płyny, zwane także e-płynami lub e-sokami, zawierają substancje do wdychania. Może to być nikotyna, olejki eteryczne lub inne substancje. Na rynku dostępnych jest ponad 7000 różnych smaków, które tworzą te substancje. Wiele z tych płynów zawiera cukier. Po podgrzaniu w e-papierosach płyn ten może zostać przekształcony w szkodliwe substancje, takie jak rakotwórczy formaldehyd.

Jak dotąd nie przeprowadzono niemal żadnych badań naukowych nad wieloma z tych płynów. Większość dotychczasowych badań koncentrowała się na ryzyku rozwoju nowotworu i chorób układu krążenia. Ponadto nie istnieją jeszcze żadne długoterminowe badania dotyczące wpływu e-papierosów i innych waporyzatorów na ryzyko wystąpienia cukrzycy, ponieważ nie są one jeszcze wystarczająco długo dostępne na rynku. Wiadomo już jednak, że płyny zawierające nikotynę, jak i płyny bez nikotyny podwyższają poziom cukru we krwi.

Nikotyna jest jedną z najbardziej uzależniających substancji, dlatego rzucenie palenia jest trudne dla wielu osób. To pomaga uświadomić sobie, jak wiele korzyści niesie ze sobą rzucenie palenia:

• Zwiększasz swoje własne szanse na dłuższe życie w dobrym zdrowiu i poprawę kondycji fizycznej.
• Zmniejszasz ryzyko zachorowania na raka płuc, wystąpienia zawału serca, udaru mózgu i cukrzycy typu 2, a także pomagasz swojej skórze i zębom.
• I wreszcie, co nie mniej ważne, masz więcej pieniędzy i czasu do dyspozycji.

Po podjęciu decyzji, niektórzy palacze z powodzeniem rzucają palenie samodzielnie, bez pomocy. Ale nikt nie musi wychodzić z nałogu sam. Istnieją liczne seminaria i programy rzucania palenia. Niemieckie Centrum Badań nad Rakiem (Deutsches Krebsforschungszentrum, DKFZ) wraz z Federalną Centralą Oświaty Zdrowotnej (Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung, BZgA) oferuje Wyszukiwanie organizacji pomocy w pobliżu (Linki w języku niemieckim).

Grupy samopomocowe i portale internetowe, takie jak www.ohnerauchen.de lub www.rauchfrei-info.de (Strony w języku niemieckim) dają osobom planującym rzucić palenie tytoniu możliwość nawiązania kontaktu z osobami o podobnych planach i wymiany doświadczeń.

Jeśli potrzebujesz konkretnych wskazówek na temat tego, jak się przygotować i jak rzucić palenie, a także informacji o różnych metodach wsparcia, na portalu informacyjnym rauchfrei-info.de Federalną Centralą Oświaty Zdrowotnej (BZgA) znajdziesz szeroki zakres informacji, m.in program rzucania palenia online (Strony w języku niemieckim).