Pokaż główną treść

Co to jest cukrzyca typu 2?

Wsparcie naukowe: dr Theresia Sarabhai 

Cukrzyca typu 2 to przewlekła choroba metaboliczna. W jej przypadku dochodzi do zaburzeń różnych procesów w metabolizmie cukru, w wyniku czego poziom glukozy we krwi jest stale podwyższony. Potocznie choroba ta jest często określana jako „cukrzyca”.

Cukrzyca typu 2 jest najczęściej występującą formą cukrzycy występującą przede wszystkim u starszych osób. W związku z tym choroba ta była wcześniej nazywana „cukrzycą dorosłych” lub „cukrzycą osób starszych”. Jednak w ostatnich latach na cukrzycę typu 2 zapada coraz więcej młodych osób.

Stężenie glukozy we krwi wzrasta po zjedzeniu posiłku. Zawarty w pożywieniu cukier (glukoza) służy jako źródło energii dla komórek ciała. Aby móc wchłonąć cukier do komórek ciała, organizm potrzebuje hormonu zwanego insuliną. Insulina jest produkowana w komórkach beta trzustki i, w zależności od poziomu glukozy, uwalniana do krwi. Wiąże się ona z komórkami organizmu i umożliwia wchłanianie cukru. W ten sposób obniża się poziom cukru we krwi.

W przypadku cukrzycy typu 2 komórki ciała nie reagują jednak już tak wrażliwie na uwalnianą insulinę. Oznacza to, że komórki ciała są insulinooporne. Ponadto produkujące insulinę komórki beta trzustki uwalniają zbyt mało insuliny. W rezultacie wzrasta stężenie cukru we krwi.

Więcej informacji na temat powstawania cukrzycy typu 2 można znaleźć tutaj.



1. Jakie są objawy cukrzycy typu 2?

Cukrzyca typu 2 rozwija się podstępnie przez wiele lat. Osoby cierpiące na tę chorobę często nie odczuwają żadnych objawów lub odczuwają objawy, które są niespecyficzne. Wpływa to na fakt, że u wielu chorych osób cukrzyca typu 2 pozostaje nierozpoznana przez długi czas. Często do jej zdiagnozowania dochodzi na podstawie powikłań związanych z cukrzycą lub przez przypadek, np. w ramach badań profilaktycznych przeprowadzanych przez lekarza rodzinnego.

Jednak w przypadku bardzo wysokiego stężenia glukozy we krwi u osób z cukrzycą typu mogą występować objawy cukrzycowe.

Możliwymi objawami cukrzycy typu 2 są:

  • zwiększone pragnienie,
  • częste oddawanie moczu,
  • zmęczenie,
  • uczucie osłabienia,
  • brak motywacji,
  • brak wydajności lub koncentracji,
  • zapominanie,
  • przygnębienie, a nawet depresja,
  • zaburzenia widzenia,
  • częste infekcje,
  • źle gojące się rany,
  • sucha skóra.

2. Jakie są konsekwencje stale podwyższonego stężenia glukozy we krwi?

Jeśli cukrzyca typu 2 pozostaje nierozpoznana, a poziom cukru we krwi jest podwyższony przez dłuższy czas, wówczas choroba może postępować i doprowadzić do rozwoju dalszych komplikacji, tzw. powikłań związanych z cukrzycą. Wczesne rozpoznanie cukrzycy i jej leczenie jest ważne, aby zapobiec ewentualnym powikłaniom we wczesnym stadium lub przynajmniej opóźnić ich postęp.

Ponieważ: stale podwyższony poziom cukru we krwi długofalowo sprzyja powstawaniu

  • uszkodzeń nerwów, co może wpływać np. na rozwój zespołu stopy cukrzycowej.
  • zmianom w dużych naczyniach krwionośnych, które mogą prowadzić do poważnych powikłań (zawał serca, udar mózgu lub problemy z krążeniem w nogach);
  • zaburzeniom małych naczyń krwionośnych. Może to spowodować uszkodzenie serca, oczu i/lub nerek.

Tutaj można znaleźć dodatkowe informacje dotyczące powikłań związanych z cukrzycą.

 

Jeśli stężenie glukozy we krwi jest bardzo wysokie przez dłuższy czas, może dojść do hiperglikemii. W przypadku cukrzycy typu 2 możliwy jest rozwój tzw. zespołu hiperglikemiczno-hiperosmolarnego, który może doprowadzić do śpiączki. Jest to ostra sytuacja nadzwyczajna.

Dalsze informacje na temat hiperglikemii i zespołu hiperglikemiczno-hiperosmolarnego można znaleźć tutaj.


3. Kto choruje na cukrzycę typu 2?

Podczas gdy cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, do powstawania cukrzycy typu 2 często przyczynia się niezdrowy tryb życia: Wysokokaloryczna dieta niskobłonnikowa, mało ruchu i nadwaga – w szczególności otyłość brzuszna – sprzyjają rozwojowi cukrzycy typu 2. Jednak predyspozycje genetyczne mogą również zwiększyć ryzyko zachorowania.

Tutaj można znaleźć kompleksowy opis czynników ryzyka cukrzycy typu 2.


4. Podtypy cukrzycy

Diabetes mellitus, w szczególności cukrzyca typu 2, jest złożoną chorobą o zróżnicowanym indywidualnym przebiegu. Naukowcy zaproponowali nowy podział na łącznie 5 podtypów cukrzycy.

Podtypy cukrzycy różnią się w zależności od przyczyny choroby, jej przebiegu i rozwoju ryzyka określonych powikłań. Umożliwia to ukierunkowane zapobieganie powikłaniom oraz leczenie dopasowane do danego podtypu.


5. Czy cukrzyca typu 2 jest uleczalna?

Podstawę leczenia cukrzycy typu 2 stanowi zmiana trybu życia ukierunkowana na zrównoważoną dietę i regularną aktywność fizyczną. Często małe zmiany są jednak niewystarczające, aby obniżyć poziom glukozy we krwi.

Jeśli podstawowe leczenie nie jest wystarczające, aby doprowadzić glukozę we krwi do prawidłowego poziomu, dodatkowo można zastosować leki w postaci tabletek, tzw. doustne leki przeciwcukrzycowe lub leki obniżające poziom cukru we krwi. Jeżeli cukrzyca typu 2 jest już w stadium zaawansowanym, konieczna może być insulinoterapia.

Tutaj można znaleźć więcej informacji na temat możliwości leczenia cukrzycy typu 2.

 

W niektórych przypadkach stężenie glukozy we krwi u osób z cukrzycą typu 2 może jednak w pełni wrócić do normy. Decydującym czynnikiem wydaje się być przy tym utrata wagi oraz jej długotrwałe utrzymanie. Specjaliści mówią o remisji cukrzycy typ 2, jeśli długoterminowa wartość stężenia glukozy we krwi (HbA1c) spada na co najmniej trzy miesiące do poziomu poniżej 6,5 procent (48 mmol/mol) bez włączania leków obniżających poziom cukru we krwi.

Do tej pory nie wyjaśniono jednak, czy można osiągnąć stałą remisję.


6. Zapobieganie cukrzycy typu 2

Cukrzyca typu 2 nie pojawia się nagle, lecz podstępnie rozwija się przez wiele lat. Poza dziedziczeniem decydującą rolę w powstawaniu cukrzycy typu 2 odgrywają najczęściej niezdrowy tryb życia oraz nadwaga, w szczególności otyłość brzuszna.

Jeśli zwiększone ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 zostanie wykryte we wczesnym stadium, można uniknąć rozwoju choroby lub przynajmniej ją opóźnić. Na ogól już niewielkie zmiany trybu życia są wystarczające, aby odciążyć metabolizm cukru. Obejmują one na przykład

  • zrównoważoną i zdrową dietę,
  • regularny ruch,
  • unikanie stresu,
  • odstawienie nikotyny i alkoholu oraz
  • ewentualnie redukcję wagi.

W naszym portalu „Zapobieganie cukrzycy” można znaleźć szereg praktycznych porad do zastosowania w codziennym życiu.

Źródła:

Ahlqvist, E. et al.: Novel subgroups of adult-onset diabetes and their association with outcomes: a data-driven cluster analysis of six variables. In: Lancet Diabetes Endocrinol, 2018, 6: 361-369
American Diabetes Association: 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes - 2023. In: Diabetes Care, 2023, 46: S19-S40
Bundesärztekammer et al.: Nationale Versorgungsleitlinie Typ-2-Diabetes. Langfassung. Version 3.0. 2023
Landgraf, R. et al.: Definition, Klassifikation, Diagnostik und Differenzialdiagnostik des Diabetes mellitus: Update 2022. In: Diabetologie, 2022, 17: S98-S110
Landgraf, R. et al.: Therapie des Typ-2-Diabetes. In Diabetologie, 2022, 17: S159-S204
Lean, M. E. J. et al.: Durability of a primary care-led weight-management intervention for remission of type 2 diabetes: 2-year results of the DiRECT open-label, cluster-randomised trial. In: Lancet Diabetes Endocrinol, 2019, 7: 344-355
Zaharia, O. P. et al.: Risk of diabetes-associated diseases in subgroups of patients with recent-onset diabetes: a 5-year follow-up study. In: Lancet Diabetes Endocrinol, 2019, 7: 684-694
Stan: 28.12.2023