Ana içeriği göster

Hamilelik diyabeti anneler açısından ne gibi sonuçlar doğurabilir?

Bilimsel destek: PD Dr. Sandra Hummel

Hamilelik diyabeti olan çoğu kadının hamileliği normal seyretse de bunlar riskli hamileler olarak sınıflandırılmaktadırlar. Hamilelik diyabeti, hem idrar yolları enfeksiyonu gibi akut sonuçlar hem de tip 2 diyabet gibi uzun vadeli sonuçlar doğurabilir.

Düzenli kan şekeri kontrolleri, sağlıklı beslenme ve yeterince hareket etmek hamilelik diyabeti riskini azaltma konusunda yardımcı olabilir. Çocuk emzirmek de uzun vadede annenin sağlığı açısından olumlu etkilere sahip olabilir.



1. Hamilelik diyabeti anneler açısından ne gibi akut sonuçlar doğurabilir?

Hamilelik diyabeti olan kadınların çoğu normal seyreden bir hamilelik geçirmektedirler. Ancak kan şekerinin sürekli olarak fazla yüksek olması halinde daha hamilelik sırasında dahi sağlık riskleri ortaya çıkabilir.

Hamilelik sırasında anne adayında ortaya çıkabilecek riskler arasında şunlar bulunur:

  • İdrar yolları enfeksiyonları ve vajina enfeksiyonları
  • Erken doğum riskini artıran, erken doğum sancıları
  • Bazen idrardaki protein miktarının armasıyla (preeklampsi) birlikte görülen yüksek tansiyon
  • Sezaryen doğum veya çocuğun doğum ağırlığının artması nedeniyle doğum yaralanmaları

Bilmekte fayda var:

Hamilelik diyabeti olan birçok kadın genellikle normal seyreden bir hamilelik geçirirler. Ancak kan şekeri değerlerinin sürekli yüksek olması anneye ve çocuğa yönelik akut ve uzun vadeli sonuçlar doğurabilir.


2. Hamilelik diyabeti anneler açısından ne gibi uzun vadeli sonuçlar doğurabilir?

Metabolik bozukluk genellikle çocuğun doğmasının ardından tekrar ortadan kalkmaktadır. Yine de anne açısından farklı uzun vadeli sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.

Tip 2 diyabet: Hamilelik diyabeti yaşanması durumunda kronik Tip 2 diyabete yönelik uzun süreli risk oldukça yüksektir. Avrupa bölgesinde hamilelik diyabeti geçirmiş olan 100 kadından yaklaşık 20'si doğumdan sonraki ilk yıl hasta olmaktadır. Takip eden 10 yıllık süre içinde, hamilelik diyabeti olan 100 kadından 30 ila 60 tanesi Tip 2 diyabet geliştirmektedir.

Özellikle de aşağıdaki koşulları sağlayan kadınlar yüksek bir Tip 2 diyabet riskine sahiptirler:

  • Hamilelik sırasında insülin enjekte etmesi gereken kadınlar
  • Hamilelik öncesinde aşırı kilolu (adipozite) olmuş olan kadınlar
  • Asya kökenli kadınlar

Aileden gelen eğilim de kişisel tip 2 diyabet riski açısından rol oynar.

Metabolik sendrom: Hamilelik diyabeti, uzun vadede metabolik sendrom olarak adlandırılan sendroma da yol açmaktadır. Belirli hastalıkların veya semptomların birçoğu birlikte ortaya çıkmasına uzmanlar metabolik sendrom demektedirler.

Metabolik sendrom hastalıkları veya semptomları arasında şunlar bulunmaktadır:

  • Özellikle de karın bölgesinde aşırı kilo
  • Yüksek tansiyon
  • Yağ metabolizmasında bozukluk
  • Yüksek açlık kan şekeri değerleri veya tip 2 diyabet

Metabolik sendrom, kalp krizi veya inme gibi kalp/dolaşım hastalıklarına neden olabilmektedir.

Kalp/dolaşım hastalıkları: Araştırmacılar, 1 milyondan fazla anne ile yapılan büyük çaplı bir araştırmada hamilelik diyabeti olan kadınlarda örneğin kalp krizi gibi kalp/dolaşım hastalıkları riskinin yüzde 40 oranında daha yüksek olduğunu gözlemlemişlerdir.

Depresyonlar: Hamilelik diyabeti bulunan kadınların depresyon riski daha yüksektir. Bunu etkileyen risk faktörlerinin neler olduğu henüz kesin olarak açıklığa kavuşturulamamıştır. Hamilelik sırasında kilo almanın ve sezaryen doğumun depresyon riskini artırabileceğine yönelik işaretler artmaktadır.

Tekrarlama riski: Daha önce hamilelik diyabeti geçirmiş olan kadınların sonraki bir hamilelikte tekrar hamilelik diyabeti geliştirme riski daha yüksektir.


3. Hamilelik diyabeti sonrasında tip 2 diyabet nasıl önlenebilir?

Çok aşırı kilolu kadınlar veya hamilelik sırasında insülin enjekte etmek zorunda kalan kadınlar, çocuğun doğumundan sonra en yüksek tip 2 diyabet riskine sahiptirler. Ancak sağlıklı bir yaşam tarzıyla yaşamın sonraki aşamalarında tip 2 diyabet gelişmesi genellikle geciktirilebilmekte veya tamamen önlenebilmektedir.

Önemli olan:

  • Dengeli beslenme
  • Mümkün olduğunca çok hareket etme
  • Normal kiloya ulaşma

Yaşam tarzını hamilelikten önce veya hamilelik sırasında değiştirmek ve doğumdan sonra da devam ettirmek en iyisidir. Doğumdan sonra düzenli olarak kan şekeri testleri yapılmalıdır.

Bilmekte fayda var:

Hamilelik sırasında ve doğumdan sonra emzirme sırasında dengeli beslenme ve makul derecede hareket etmek kan şekeri değerlerini ve genel olarak annenin ve çocuğun sağlığını iyileştirmektedir.

Sağlıklı bir şekilde nasıl kilo verebileceğiniz konusunda daha fazla bilgiyi "Diyabeti önleme" portalımızda okuyabilirsiniz.

Ayrıca çocuk emzirmek, annenin daha sonraki tip 2 diyabet riskini olumlu etkileyebilmektedir. Hamilelik diyabeti bulunan ve çocuk emziren anneler, tip 2 diyabet ve metabolik sendrom riskini doğumdan sonra 15 yıla kadar büyük ölçüde azaltmaktadırlar. Uzmanlar, emzirme süresinin en az 4 ila 6 ay olmasını önermektedirler. En erken 5. aydan, en geç ise 7. aydan itibaren emzirmeye ek olarak yeni doğana mama beslenmelidir. Süt çocukları mümkün olduğunca uzun bir süre emzirilmeye devam etmelidirler.


4. Daha sonraki tip 2 diyabet riski nasıl tahmin edilebilir?

Bir araştırma ekibi tarafından, hamilelik diyabetinden sonra tip 2 diyabet riskinin tahmin edilebildiği bir puan sistemi geliştirilmiştir.

Bu konuda göz önünde bulundurulan etkenler şunlardır:

  • Erken hamilelikte vücut kitle endeksi (body mass index, BMI)
  • Hamilelik diyabetinin insülinle tedavisi
  • Aileden gelen diyabet eğilimi
  • Emzirme

İlk 3 risk faktörü doğum sırasında bellidir, ancak bu durumdan mustarip anneler emzirme etkeni açısından hastalığa yakalanma risklerini etkin bir şekilde düşürebilmektedirler.

Kesin puan durumu aşağıdaki gibi hesaplanır:

5 x BMI (erken hamilelikte) + 132 (hamilelik diyabetinin insülin ile tedavi edilmiş olması halinde) + 44 (aileden gelen diyabet eğilimi varsa) – 35 (annenin çocuğu emzirmiş olması halinde).

Puan ne kadar yüksekse hamilelik diyabetinden sonra tip 2 diyabet hastası olma riski de o kadar yüksek olmaktadır. Hamilelik sırasında insülin tedavisi gibi pozitif olarak değerlendirilen risk faktörleri, riski artırmaktadır. Negatif değerlendirilen risk faktörleri (örneğin emzirme) ise riski düşürmektedir.

Puan sisteminin anlamı:

Puan

Hamilelik diyabeti olan bir kadın olarak doğumdan sonra 5 yıl içinde tip 2 diyabet hastası olma riskidir

küçük veya eşittir 140

daha ziyade düşük risk: 100 kadından 13 tanesi hastalığa yakalanır

141 ve 220 arasında

orta düzey risk: 100 kadından 31 tanesi hastalığa yakalanır

221 ve 300 arasında

yüksek risk: 100 kadından 60 tanesi hastalığa yakalanır

301 ve üzeri

çok yüksek risk: 100 kadından 90 tanesi hastalığa yakalanır



Kaynaklar:

Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Langfassung. 2. Auflage. 2018
Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Patientinnenempfehlung. 2. Auflage. 2018
Köhler, M. et al.: Development of a simple tool to predict postpartum diabetes in women with gestational diabetes mellitus. In: Acta Diabetol, 2016, 53: 433-437
Schäfer-Graf, U. et al.: Gestationsdiabetes mellitus (GDM), Diagnostik, Therapie und Nachsorge – Kurzfassung der S3-Leitlinie. In: Diabetologie, 2021, 16: S215-S225
Yu, Y. et al.: Gestational Diabetes Mellitus and the Risks of Overall and Type-Specific Cardiovascular Diseases: A Population- and Sibling-Matched Cohort Study. In: Diabetes Care, 2022, 45: 151-159
Güncelleme: 14.12.2022