Diyabet, çocuk sahibi olma ve hamilelik arzusunu nasıl etkiler?

Tip 1 veya tip 2 diyabetli kadınlar, çocuk sahibi olmak istediklerinde tedavilerini yürüten diyabet ekibine danışmalıdır. Kan şekeri değerleri optimum şekilde ayarlanmadıysa, anne karnındaki çocukta malformasyon riski artar. Bu nedenle diyabet hastalığı durumunda, hamilelikten önce bazı değerlerin daha yakından incelenmesi gerekir: 

• Uzun vadeli kan şekeri değeri (HbA1c-Wert) 
• Tansiyon 
• Kan lipid seviyeleri 
• Artmış veya azalmış fonksiyonu ekarte etmek için tiroid değerleri 

Planlanmamış bir hamilelik durumunda, diyabetli kadınlar mümkün olan en kısa sürede doktorlarına danışmalıdır.  

HbA1c değeri 

Uzun vadeli kan şekeri değeri, gebe kalmadan 3 ay önce yüzde 7’nin (53 mmol/mol) altında olmalıdır. Yüksek hipoglisemi riski yoksa, bu değerin yüzde 6,5’un (47,5 mmol/mol) altına düşürülmesi tavsiye edilir. 

Eşlik eden hastalıklar ve önlem amaçlı incelemeler 

Diyabetli kadınlarda, gebelik başlangıcından önce mevcut eşlik eden hastalıkların olup olmadığı incelenmelidir.  

Örneğin böbrekler veya göz retinası (diyabetik retinopati) etkilenmiş olabilir. Yüksek tansiyona da dikkat edilmelidir. Tüm bunlar, gebeliğin seyrini kötüleştirebilir ve bu nedenle düzenli olarak kontrol edilmelidir. Göz doktoru kontrolleri hamilelik öncesinde, hamilelik sırasında ve doğumdan sonraki 12 aya kadar yapılmalıdır. Diyabet ve yüksek tansiyonu olan kadınlar, çocuk sahibi olmak istedikleri andan itibaren gebelikte kullanılabilen ilaçlarla tedavi edilmelidir. 

Gıda takviyeleri 

Hamile kalmak isteyen tüm kadınlarda olduğu gibi, uzman kuruluşlar hamilelikten önce folik asit tabletleri alınmasını önermektedir. Hamilelikten en geç 4 hafta önce başlanmalı ve hamileliğin 12. haftasına kadar günde en az 0,4 miligram folik asit (folat) alınmalıdır. 

Sigara içmek 

Gebeliğin iyi seyri ve doğmamış çocuğun sağlığı için mutlaka sigarayı bırakın. 

Beslenme ve egzersiz 

Tedavi planı ayrıca beslenme ve egzersiz önerilerini de içermelidir.  

Yaklaşık yüzde 40-50 karbonhidrat (diyet lifi yaklaşık 30 g/gün), yüzde 30-35 ağırlıklı olarak bitkisel yağ ve yüzde 20 protein ile yeterli mineral ve vitamin (demir, folik asit, D vitamini, kalsiyum, B vitamini, magnezyum, iyot) önerilmektedir.  

Egzersiz hamilelikle uyumlu olmalıdır, örneğin temas sporları veya dövüş sanatları ya da düşme veya yaralanma riski yüksek olan sporlardan kaçınılmalıdır. Örneğin tempolu yürüyüş, bisiklet veya yüzme hamileler için uygundur.  

Hamilelik öncesi için tedavide yapılacak ayarlamalar: Tip 1 diyabet

Hamilelik başlangıcından önce diyabet tedavisinde ayarlamalar yapılması gerekli olabilir. Bu nedenle, farklı bir insülin preparatına veya farklı bir tedavi tekniğine geçmenin tavsiye edilip edilmediğini diyabet uzmanınızla görüşmeniz önerilir. 

Tüm hamile kadınlar için olduğu gibi, diyabetli kadınların da diyetlerini hamilelik sırasındaki özel kalori ve besin gereksinimlerine göre uyarlamaları önemlidir. 

Hamilelik öncesi için tedavide yapılacak ayarlamalar: Tip 2 diyabet

Tüm ilaçlarda olduğu gibi, hamilelikte dikkatli olunması tavsiye edilir. Kan şekerini düşüren birçok ilacın doğmamış çocuk için güvenli olup olmadığı konusunda da çok az veri mevcuttur.  

Tıp uzmanları, tip 2 diyabeti olan kadınlar için normalde insülin tedavisine geçilmesini önermektedir. Bu amaçla yoğunlaştırılmış insülin tedavisi veya insülin pompası kullanılır. Böylece kan şekeri değerleri çoğu zaman çok iyi bir şekilde düzenlenebilmektedir. Özellikle hamilelik sırasında ve doğum zamanı civarında, şeker metabolizmasında bazen önemli değişiklikler olması nedeniyle insülin tedavisinin değişen gereksinimlere göre sürekli olarak uyarlanması gerekir. Ayrıca insülin tedavisinin yan etkisi çok azdır. 

İnsülin dozunun belirlenmesi her zaman kolay olmayabilir. Ayrıca insüline geçmek çoğu kişide soru işaretleri yaratabilir. Bu nedenle, tip 2 diyabetli kadınlara enjeksiyonun nasıl yapılacağı ve bununla bağlantılı kan şekeri ölçümü bir eğitim ile gösterilmelidir. Bu eğitimde katılımcılar, insülin pompası veya insülin kalemini nasıl doğru kullanacaklarını öğrenirler. Eğitim masrafları genellikle sağlık sigortası tarafından karşılanmaktadır. 

İnsülin tedavisi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz! 

Tip 1 veya tip 2 diyabetli kadınlar, hamilelik sırasında aşağıdaki kan şekeri seviyelerini hedeflemelidir: 

• Yemekten önce: 65-95 mg/dl (3,6-5,3 mmol/l) 
• Yemekten 1 saat sonra: 140 mg/dl’den az (7,8 mmol/l’den az) 
• Yemekten 2 saat sonra: 120 mg/dl’den az (6,7 mmol/l’den az) 
• Yatmadan önce (yaklaşık 22-23 saatleri arası): 90-120 mg/dl (5,0-6,7 mmol/l) 
• Geceleri (yaklaşık 2-4 saatleri arası): 65 mg/dl’den fazla (3,6 mmol/l’den fazla) 

Anne adayına, kan şekerini günde toplam 6 kez (her öğünden önce ve 1 saat sonra 1’er kez) ölçmesi önerilir. Bu ölçümlerin ortalaması 90 ve 110 mg/dl (5,0 mmol/l ilâ 6,1 mmol/l) arasında olmalıdır. Prensip olarak, yoğunlaştırılmış insülin tedavisi veya insülin pompası tedavisi gören tüm hamile kadınlara sürekli glikoz izleme (CGM) önerilmelidir.  

Hamilelik sırasında insülin ihtiyacı 

Kan şekeri ve dolayısıyla insülin ihtiyacı, hamilelik hormonlarının etkisi altında doğuma kadar hamilelik süresince değişir. Hamileliğin 1. trimesterinde insülin ihtiyacı azalır. Anne adayı ilk etapta, hipoglisemiyi önlemek için daha az insülin enjekte etmelidir. Daha sonra, hamileliğin 2. trimesterinden itibaren insülin ihtiyacı hızlı bir şekilde artar ve doğum ile birlikte ani olarak düşer. 

İnsülin ihtiyacı azaldığından, hamileliğin 1. trimesterinde, özellikle geceleri olmak üzere, düşük kan şekeri (hipoglisemi) riski daha fazladır. Bu nedenle, doku şekerini sürekli olarak ölçen (CGM) ve değerlerin çok düşük veya çok yüksek olması durumunda alarm veren bir sensör hamilelik sırasında özellikle yararlı olabilir. Kan şekeri sadece “kan yoluyla” ölçülecekse, geceleri oluşan hipoglisemi riskini değerlendirmek için bu ölçüm yaklaşık saat 23’te yapılmalıdır: Sonuç 110 mg/dl’den düşük (6,1 mmol/l’den düşük) olduğunda risk artar.  

Diyabetli hamile kadınlar, ciddi hipoglisemi durumunda ne yapmaları gerektiği konusunda çevrelerindeki kişileri ve eşlerini her zaman bilgilendirmelidir. 

Diyabetli gebelikte ketoasidoz (insülin eksikliğine bağlı kan asidozu) acil bir durumdur. Anne adayı, hangi kan şekeri seviyesinde sadece kan şekerini değil, idrarda veya kanda asetonu da ölçmesi gerektiğini görüşmelidir. Bu durumda uygun davranış kuralları geçerlidir.  

Acil durumda ne yapmanız gerektiğini buradan okuyabilirsiniz.

Doğumdan sonra anne ve çocuk yakından izlenmelidir. Doğumdan sonra annenin insülin ihtiyacı aniden düşer ve bu da hipoglisemi riskini artırır. İnsülin ihtiyacı kişiye özel yeniden ayarlanmalıdır. Hamilelik öncesindeki ihtiyaç, bu ayarlamada yol gösterir. Kan şekeri gece de dahil olmak üzere her 4 ila 6 saatte bir kontrol edilmelidir. 

Süt üretimi başladığında, insülin gereksinimi genellikle daha da düşer ve buna göre ayarlanması gerekir. Geceleri emzirme sırasında veya sonrasında hipoglisemiden kaçınmak için gün içinde yeterli karbonhidrat alımını sağlamak da önemlidir. 

Diyabetli annelerin çocuklarında hipoglisemiyi önlemek için, bebeğin kan şekeri seviyesi ilerleyen dönemlerinde de izlenir. 1. ölçüm doğumdan 1 ilâ 2 saat sonra yapılır. Bunun yanında, olası hipoglisemi belirtilerine dikkat etmek de önemlidir. 

Hipoglisemi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz! 

Diyabette emzirme 

Diyabetli annelerin çocukları, tıpkı diğer çocuklar gibi emzirilmeli ve aşılanmalıdır. Emzirme, çocukların daha sonra obezite veya tip 2 diyabete yakalanma riskini azaltır. Ancak şu bir gerçektir ki diyabetli anneler, diyabetli olmayan annelere kıyasla önemli ölçüde daha az sıklıkta ve daha kısa bir süre emzirmektedirler. Bir çalışma, diyabetli annelerin doğum yapmadan önce emzirmeye hazırlık kursuna katıldıklarında daha başarılı bir şekilde emzirdiğini göstermiştir. 

Mümkünse yenidoğan, doğumdan 30 dakika sonra ve ondan sonra her 2 ilâ 3 saatte bir emzirmeye alınmalıdır. Bunun yenidoğanın kan şekeri seviyesini stabilize ettiği ve hipoglisemiyi önlediği kanıtlanmıştır. Ayrıca emzirme, annenin diyabet kontrolünü de iyileştirebilir.