Diyabet ve cinsel işlev bozuklukları
Bilimsel destek: Dr. Gidon Bönhof
Cinsel işlev bozuklukları, diyabet hastalığı olan kişilerde diyabet hastası olmayanlara göre daha yaygındır. Diyabetli erkeklerin yarısında orgazm veya ejakülasyon sorunları gibi cinsel işlev bozuklukları ortaya çıkar.
Diyabetli kadınların yaklaşık üçte birinin yaşamlarının bir noktasında cinsel işlev bozukluğu ortaya çıkmaktadır. Bunların arasında isteğin azalması veya cinsel ilişki sırasında ağrı yer almaktadır. Ancak kadınlarda sıklık konusunda veriler tam değildir ve cinsel işlev bozuklukları mağduru diyabetli daha çok kadın olması mümkündür.
Cinsel işlev bozukluklarının ortaya çıkmasının birçok farklı nedeni vardır. Diyabete bağlı sinir hasarları, dolaşım veya hormon bozuklukları buna neden olabilir veya şiddetini artırabilir. Belirli ilaçlar da kısıtlılığı ek olarak artırabilir.
Ancak diyabetli kişilerde cinsel işlev kısıtlılığının sıklıkla diyabet hastalığıyla sınırlı olmayan birçok başka nedeni vardır. Birliktelikteki ihtiyaçların dengeli olmaması, iş yerinde stres veya depresyon evreleri de cinsel tatminsizliğe yol açan durumlar arasında yer almaktadır. Bu gibi durumlarda doktorla zamanında görüşülmesi ve erkenden destek alınması gerekir.
Bilmekte fayda var:
Cinsel bozuklukların diyabetin bir sonucu olarak ortaya çıkması seyrek bir durum değildir.
Yüksek kan şekeri seviyesi, insülin direnci ve de kötü kan yağı değerleri, cinsel organlarda sinirler ve kan damarları ile kontrol edilen mekanizmaları değiştirir. Örneğin kanın cinsel organlara / boşluklu yapılara akması olumsuz etkileniyor olabilir.
İçindekiler
- Cinsel işlev bozuklukları riskini neler artırır?
- Diyabetli erkeklerde cinsel işlev bozukluğu
- Diyabetli erkeklerde cinsel işlev bozuklukları nasıl tedavi edilir?
- Diyabetli kadınlarda cinsel işlev bozukluğu
- Diyabetli kadınlarda cinsel işlev bozukluğu nasıl tedavi edilir?
- Diyabet durumunda cinsel işlev bozuklukları nasıl önlenebilir?
- Mesane iltihapları ne gibi bir rol oynuyor?
1. Cinsel işlev bozuklukları riskini neler artırır?
Özellikle erkeklerde olmak, fakat kadınlarda da görülmek üzere cinsel işlev bozukluklarının sıklığı yaşla birlikte artmaktadır. Ayrıca yaşam tarzı ve sağlığı olumsuz etkileyen farklı durumlar veya hastalıklar da rol oynamaktadır.
Diyabetin yanı sıra cinsel işlev bozukluklarını artıran faktörler örneğin şunlardır:
- Sigara içmek
- Yüksek tansiyon
- Kötü kan yağı değerleri
2. Diyabetli erkeklerde cinsel işlev bozukluğu
Cinsel işlev bozuklukları, çok sık bir şekilde yıllardır diyabet hastası olan ve uzun süredir yüksek kan şekeri değerlerine veya yüksek tansiyon ya da yüksek kolesterol değerlerine sahip olan, yaşlı erkeklerde ortaya çıkmaktadır.
Erkeklerde cinsel işlev farklı türlerde olabilir:
- Ereksiyon bozuklukları (erektil disfonksiyon)
- Boşalma bozuklukları
- Orgazm bozuklukları
Yeni edinilen bilgiler, diyabetli erkeklerin düşük testosteron seviyesi riskinin daha yüksek olabileceğini göstermektedir. Düşük testosteron seviyeleri, cinsel isteğin azalmasına veya dolaylı olarak ereksiyon bozukluklarına katkı sağlayabilmektedir.
Genel olarak erektil disfonksiyon ve boşalma bozuklukları gibi cinsel işlev bozuklukları, tip 2 diyabettetip 1 diyabette olduğundan daha sık görülmektedir.
Diyabette sertleşme sorunu (erektil disfonksiyon)
Diyabetli erkekler, diyabet hastası olmayan erkeklere göre yaklaşık 3,5 kat daha sık ereksiyon bozukluklarından muzdarip olmaktadır.
Erektil disfonksiyon olarak da adlandırılan ereksiyon bozukluğu durumunda penis cinsel ilişki için yeterli ereksiyona ulaşamamakta veya bunu sürdürememektedir. Cinsel işlev bozukluğu bulunan erkeklerin yüzde 50'sinde birincil sorun ereksiyon bozukluğudur. Diyabet durumunda kan şekeri değerlerinin uzun süre yüksek olması, ereksiyon bozukluğunun daha sık ve daha erken ortaya çıkmasına yol açabilmektedir. Diğer risk faktörleri aşırı kilo, sigara içmek, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol değerleridir.
Diyabet durumunda erektil disfonksiyon ortaya çıkmasına katkıda bulunan farklı mekanizmalar vardır. Ereksiyon için gerekli damarların ve sinirlerin zarar görmesi önemli bir rol oynamaktadır.
Diyabetik nefropati hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Diyabet durumunda kalp/dolaşım hastalıkları hakkında bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Bilmekte fayda var:
Diyabetli erkeklerde erektil disfonksiyon, kalp/dolaşım riskinin yüksek olduğuna işaret eden bir uyarı olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle cinsel işlev bozukluğu erkenden doktorla görüşülmelidir.
Diyabet durumunda boşalma bozuklukları
Diabetes mellitus durumunda boşalma bozuklukları muhtemelen otonom sinir sisteminin de etkilendiği bir diyabetik nefropatinin uzun süreli sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Boşalma bozukluğunun farklı biçimleri vardır:
- Erken boşalma (Ejaculatio Praecox)
- Geç boşalma (Ejaculatio Retarda)
- Boşalmama (Anejakulation)
- Geri boşalma (meni penisin önünden çıkmaz, mesaneye gider ve daha sonra idrarla atılır)
Yaş arttıkça, boşalma bozuklukları olasılığı da artmaktadır. Muayenelerde 50 yaş üstü diyabetli erkeklerde erken boşalma, diyabet hastası olan daha genç erkeklere göre iki kat daha fazla olmuştur. Başta erken boşalma olmak üzere, genellikle boşalma bozukluğu erektil disfonksiyonla birlikte görülmektedir.
3. Diyabetli erkeklerde cinsel işlev bozuklukları nasıl tedavi edilir?
Diyabetli erkeklerde ereksiyon bozukluklarını tedavi etmeye yönelik reçeteyle satılan etkili ilaçlar, fosfodiesteraz tip 5 (PDE-5) inhibötleridir. Sağlığa yönelik riskleri önlemek ve olası yan etkilerini değerlendirmek için daima bir doktorla görüşülerek alınmalıdır.
Tabletlerin yanı sıra, vakum pompaları gibi ereksiyona yardımcı olan mekanik çözümler de vardır. Ayrıca damarları genişleten maddeleri penisin boşluklu yapısına enjekte etmek veya üretra üzerinden uygulamak da mümkündür. Bu yöntemlerin de yan etkileri vardır ve hoşa gitmeyebilir.
Kanıtlanmış bir testosteron eksikliği durumunda, hormon replasman tedavisi kullanılabilir ve bu sadece kapsamlı bir muayeneden sonra ve tıbbi gözetim altında yapılmalıdır. Çok nadir durumlarda ve istenilen cinsel gücün acil olduğu durumlarda, tüm alternatifler daha önce başarısız olmuşsa eğer, cerrahi müdahaleler yardımcı olabilir.
Boşalma bozukluklarında tedavi uygulanıp uygulanmayacağına yönelik karar genellikle bu sorundan muzdarip erkeğin bozukluktan dolayı kendisini kısıtlı hissedip hissetmediğine ve ne kadar kısıtlı hissettiğine bağlıdır. Göz önünde bulundurulabilecek reçeteyle satılan farklı ilaçlar bulunmaktadır. Geç boşalma veya boşalmama durumunda titreşimle boşalma (İngl.: Penile Vibration Stimulation, kısaltması PVS) bir diğer tedavi olanağıdır: Bu yöntemde, titreşimle uyararak boşalma refleksini tetiklemeye çalışılmaktadır.
Üroloji uzman doktorları, idrar oluşturan (böbrekler) ve idrarı atan (mesane, üreter ve üretra) organların ve erkek cinsel organlarının (testisler, epididim, sperma kordonu, seminal veziküller, penis ve prostat) hastalıkları konusunda uzmanlaşmışlardır ve bu nedenle cinsel işlev bozuklukları durumunda görüşülecek kişilerdir.
Özellikle de kan şekeri düzeyinin normale yakın olması, dengeli beslenme, düzenli hareket ve gerekirse kilo vermek olmak üzere diyabet hastalığının tedavisi de önemlidir. Buna psikolojik tedavinin eşlik etmesi de sıklıkla yararlı olabilmektedir.
Impotenz.net (Almanca link) portalı, ayrıntılı bilgiler ve Almanya'daki en büyük üroloji kliniklerinin adreslerini sunmaktadır.
Erkekler için Informationszentrum für Sexualität und Gesundheit e. V. (Cinsellik ve Sağlık Bilgi Merkezi Derneği) tarafından erektil disfonksiyon (FRED) hakkında bir soru formu (Almanca link) geliştirilmiştir. Bu form, tıbbi tedavi almaya karar verme konusunda yardımcı olabilmektedir.
4. Diyabetli kadınlarda cinsel işlev bozukluğu
Kadınlarda diyabet ve cinsel işlev bozuklukları arasındaki ilişki henüz tam olarak açıklığa kavuşmamıştır. Ayrıca şimdiye kadar kan şekeri yönetimi ve diyabet süresinin etkisi hakkında bilinen az şey vardır. Ancak kan şekeri değerlerinin uzun süre yüksek olmasının sık görülen enfeksiyonlar, damarlarda hasar ve psikolojik sıkıntılar gibi sonuçlarının cinsel işlevi olumsuz etkilediği kabul edilmektedir. Aşağıdaki semptomlar, diyabetli kadınlarda cinsel işlev bozukluğu olduğuna işaret edebilmektedir.
- Azalan tahrik edilebilirlik veya azalan orgazm olabilme
- Azalmış cinsel istek
- İlişki sırasında ağrı
Cinsel ilişki sırasında duyulan ağrıların nedeni sıklıkla vajinadaki doğal nem miktarının azalmış olmasıdır. Diyabet hastalığının yeterince düzenlenmemesi uzun vadede vajinanın normal düzeyde nemlenmesine (lubrikasyon) katkıda bulunan sinirlerin ve damarların zarar görmesine yol açabilmektedir. Bu durumda nemlenme yavaşlar veya genel olarak daha zayıf olur.
5. Diyabetli kadınlarda cinsel işlev bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Kadınlar için, pelvik tabandaki kasları ve kan akışını güçlendiren ve kontinans ve orgazm sorunlarına yardımcı olabilen vajinal veya pelvik taban çalıştırıcısı vardır. Kayganlaştırma bozuklukları durumunda, yani mukozanın yetersiz ıslanmasında, kayganlaştırıcılar veya hormonal lokal etkili, aktif bileşeni Estriol olan kremler yardımcı olabilir. Menopoz çerçevesinde cinsel işlev bozuklukları durumunda jinekoloji ve endokrinoloji doktoru gözetiminde hormon replasman tedavisi değerlendirilebilmektedir. Ayrıca doktor gözetimi altında bantlar, vajinal kapsüller veya tabletler biçiminde de seks hormonları denenebilmektedir.
Cinsel bir bozukluk olup olmadığını kendiniz daha iyi belirleyebilmeniz için Informationszentrum für Sexualität und Gesundheit e. V. (Cinsellik ve Sağlık Bilgi Merkezi Derneği) tarafından kadınlar için cinsel bozukluklar hakkında (STEFFI) bir soru formu (Almanca link) geliştirilmiştir. Ayrıca bu sorundan muzdarip kadınlar bir jinekolog tarafından muayene olabilirler. Üroloji uzman doktoru da görüşülecek doğru kişi olabilir.
Cinsel işlev bozuklukları, psikolojik durumları daha kötü hale getirebilmektedir. Diyabet hastası olan ve depresif epizod yaşayan kadınlar bu nedenle durumu ciddiye almalı ve gerektiğinde profesyonel yardım almalıdırlar.
6. Diyabet durumunda cinsel işlev bozuklukları nasıl önlenebilir?
Diyabet durumunda cinsel işlev bozukluklarını önlemek veya azaltmak için kan şekeri düzeyinin mümkün olduğunca normale yakın olması kilit öneme sahiptir. Buna ek olarak tansiyona ve kan yağı değerlerine de dikkat edilmelidir.
Kilo kontrolü, dengeli ve sağlıklı beslenme, yeterince hareket ile yaşam tarzının uygun hale getirilmesi de cinsel işlev üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Örneğin bazı erkeklerde kilo vermenin erektil disfonksiyonu (ereksiyon bozukluğu) daha iyi hale getirebildiğine ve hatta düzeltebildiğine yönelik işaretler vardır.
Başka incelemelerde beslenme mercek altına alınmıştır. Taze meyve ve sebze ile Akdeniz tipi beslenme uygulandığında bazı durumlarda erkeklerde erektil işlevin uzun süreli olarak tekrar normale döndüğü gözlemlenmiştir. Cinsel işlev bozukluğu ve metabolik sendrom bulunan kadınlarda yapılan bir inceleme de uzun bir süre Akdeniz tipi beslenmeye uyulduğunda cinsel fonksiyonun iyileştiğini göstermiştir.
7. Mesane iltihapları ne gibi bir rol oynuyor?
Diyabet, cinsel işlevin yanı sıra mesane ve prostat da dahil olmak üzere alt idrar yollarındaki başka fonksiyonları ve yapıları da olumsuz etkileyebilmektedir. Bu durum, idrarını tutamama, mesanenin yeterince boşaltılmaması ve mesane iltihapları gibi başka komplikasyonlara da yol açabilmektedir. Alt idrar yollarında komplikasyon riskinin diyabet hastası olmayan kişilere göre diyabetli erkeklerde en az yüzde 25 ve diyabetli kadınlarda ise en az yüzde 50 daha yüksek olduğu tahmin edilmektedir.
Diyabete bağlı sinir hasarının mesanenin işlevini olumsuz etkilemesi, mesanenin boşaltılmasında sorunlara yol açabilmektedir. Bunun sonucunda bakterilerin üreyebileceği bir besi ortamı oluşturan idrar retansiyonu ortaya çıkmaktadır. Bu da mesane iltihapları olasılığını artırmaktadır.
Diyabet hastası olan ve olmayan kadınlarda mesane iltihabına yönelik önemli bir diğer risk faktörü de cinsel ilişkidir. Bu nedenle diyabet hastası olan ve sık sık mesane iltihabından muzdarip olan kişiler genital bölgenin bakımını doğru yapmaya özellikle dikkat etmelidirler:
- Cinsel ilişkiden önce akan suyla kendinizi yıkayın. Bu bağlamda cildin koruyucu asit örtüsüne zarar vererek bakterilere besi ortamı sağlayabilecek sabunları ve genital bölge şampuanlarını kullanmayın.
- Cinsel ilişkiden sonra mümkün olduğunca hızlı bir şekilde idrar yapmak için tuvalete gidin. Mikroplar bu şekilde dışarı atılabilir.
- Yeterince sıvı almaya dikkat edin. Böylelikle bakterilerin yayılmasını önlemek için yeterince idrar çıkarabilirsiniz.
Kaynaklar:
Czaja, C. A. et al.: Urinary Tract Infections in Women With Type 1 Diabetes Mellitus: Survey of Female Participants in the Epidemiology of Diabetes Interventions and Complications Study Cohort. In: J Urol, 2009, 181: 1129-1135
Desai, A. et al.: Understanding and treating ejaculatory dysfunction in men with diabetes mellitus. In: Andrology, 2023, 11:379-398
Di Francesco, S. et al.: The Impact of Metabolic Syndrome and Its Components on Female Sexual Dysfunction: A Narrative Mini-Review. In: Curr Urol, 2018, 12: 57-63
Di Stasi, V. et al.: Female Sexual Dysfunction in Diabetes: Mechanisms, Diagnosis and Treatment. In: Curr Diabetes Rev, 2022, 18: e171121198002
Informationszentrum für Sexualität und Gesundheit e. V.: Zuckerkrankheit (Diabetes mellitus) und Sexualität. (Letzter Abruf: 17.04.2023)
Kizilay, F. et al.: Diabetes and Sexuality. In: Sex Med Rev, 2017, 5: 45-51
Kouidrat, Y. et al.: High prevalence of erectile dysfunction in diabetes: a systematic review and meta-analysis of 145 studies. In: Diabet Med, 2017, 34: 1185-1192
Maiorino, M. I. et al.: From inflammation to sexual dysfunctions: a journey through diabetes, obesity, and metabolic syndrome. In: J Endocrinol Invest, 2018, 41: 1249-1258
Rahmanian, E. et al.: Evaluation of sexual dysfunction and female sexual dysfunction indicators in women with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. In: Diabetol Metab Syndr, 2019, 11: 73
Sarma, A. V. et al.: Urologic Diseases and Sexual Dysfunction in Diabetes. In: Diabetes in America. 3. Auflage. Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (US), 2018
Shindel, A. W. et al.: Sexual Dysfunction in Diabetes. In: Endotext [Internet]. MDText.com, Inc. 2021
Güncelleme: 17.04.2023