Anaokulunda ve okulda diyabet: Okula nasıl problemsiz gidilir?
Bilimsel destek: Dr. Katharina Warncke
Genel olarak, tip 1 diyabetli çocuklar diğer çocukların yaptığı her şeyi yapabilir - beden eğitiminde bile. Belirli kurallara uyulursa, diyabet hastası olmayan çocuklar kadar dayanıklı ve güçlüdürler.
Ancak ebeveynler, anaokulu veya okulla hastalık hakkında açıkça konuşmalıdır. Ebeveynler, öğretmenlere çocuklarının hipoglisemi olduğunda hangi belirtileri gösterdiğini açıklamalıdır – bu, çocuktan çocuğa değişken olabilir. Eğitimciler ve öğretmenler iyi bilgilendirilirse, anaokuluna veya okula gitmek sorunsuz bir şekilde mümkündür. Kreş ve okul personeli için bir eğitim de yardımcı olabilir.
Küçük çocuklar da bazen, örn. kan şekerini ölçerken ve insülin enjekte ederken veya yemek yerken desteğe veya hatırlatmaya ihtiyaç duyar.
Diyabetli çocuklar beden eğitimi derslerine katılabilir ve katılmalıdır. Ancak, hipoglisemi belirtileri ortaya çıktığında, harekete geçmek için öğretmen çocuğa göz kulak olmalıdır. Buna ek olarak, çocuk kendini ne zaman iyi hissetmezse, herhangi bir zamanda bir egzersizi bitirebilmesi veya ders sırasında yemek yemesine ve kan şekerini ölçmesine izin verilmelidir.
Ebeveynler ve eğitimciler veya öğretmenler birlikte iyi çalışırsa, kreşte ve okulda normal günlük yaşam sorunsuz bir şekilde mümkündür. Buna, piknik veya okul gezileri gibi özel etkinlikler de dâhildir. Ancak ebeveynler, gezi sırasında çocuğun ne yiyeceği veya fiziksel zorlanma derecesi gibi belirli şeyler hakkında önceden bilgilendirilmelidir.
Ebeveynler için tavsiyeler: Anaokuluna ve okula gitmek nasıl sorunsuz bir şekilde olur?
Tip 1 diyabet, çocuğun yaşamına ve günlük aile yaşamına büyük bir müdahale anlamına gelmektedir. Onun için çocukların diyabetle bile olabildiğince normal bir yaşam sürmesi daha da önemlidir. Bu, normal bir anaokuluna ve okula gitmeyi içerir. Özel eğitim veren bir okula gitmek, ancak çok istisnai durumlarda gerekli görülebilir. Eğitimcileri ve öğretmenleri diyabet hastalığına dâhil etmek önemlidir. Aşağıdaki önlemler ebeveyn olarak sizin için yararlı olabilir:
- Çocuğunuzun diyabetini bir eğitmen veya öğretmenle görüşün. Eğitim personeline bilgi materyali (Almanca link) sağlayın.
- Acil durumlar için hazırlayın. Hipogliseminin ne olduğunu ve hangi önlemlerin gerekli olduğunu anlatın.
- Telefon numaranızı, sizi tedavi eden doktorun ve en yakın hastanenin telefon numarasını bıraktığınızdan emin olun.
- Diyabet ekibinizden, eğitimcileri veya öğretmenleri eğitmesini isteyin. Hastalığa ne kadar aşina olurlarsa ve bununla nasıl baş edeceklerini bilirlerse, çocuğunuzu o kadar iyi destekleyebilirler.
- Eğitimcileri veya öğretmenleri tıbbi hatalardan sorumlu tutmayacağınızı yazılı olarak beyan edin. Onlar, diyabet yönetimine zorunlu değildirler. Gönüllü olarak yardım etmektedirler.
- Özel düzenlemeleri görüşün: Çocuğunuz sınıfta ve sporda da her an yiyip içebilir, kan şekerini ölçebilir veya kendine insülin uygulayabilir.
- Spor aktivitesi sırasında tedavinin nasıl ayarlanması gerektiğini tedaviyi yürüten tıp uzmanıyla kararlaştırın. Gözetmen kişiye bunu bildirin.
Bilmekte fayda var:
Yapılandırılmış eğitim programı DELFIN (Almanca link), diyabete adım adım hâkim olma konusunda aileleri destekler. Eğitim materyalleri Kirchheim-Verlag yayınevinden sipariş edilebilir.
- Pikniklerde veya okul gezilerinde de doktorla ve geziye iştirak eden gözetmenle konuşmalısınız. Bu şekilde, dışarı çıkıldığında kan şekerinin gözden kaçmamasını sağlarsınız.
- Destek alın. Bir ayakta bakım hizmeti örn. kan şekerinin ölçülmesine ve insülin enjekte edilmesine yardımcı olur.
İstisnai durumlarda, ebeveynler okul sınavları için daha uzun bir sınav süresi talep edebilirler. Bu sadece kan şekerinin ölçülmesi ve enjeksiyonun önemli bir zaman dezavantajına neden olması durumunda gereklidir. Bir sınıf çalışması veya sınav sırasında hipoglisemi ortaya çıkarsa, bu durum derhal gözetmene bildirilmelidir. Genel olarak, bu dezavantaj telafisi için diyabet ekibi ve okul aracılığıyla Kültür Bakanlığı'na başvurulabilir.
Hangi destekleyici önlemler bulunmakta?
Çocuğun kan şekeri testi ve insülin enjeksiyonu gibi tedavi önlemlerinde desteğe ihtiyacı varsa, ebeveynler ayakta bakım hizmeti isteyebilir. Tedaviyi yürüten doktor, bunun için bir reçete yazar. Bakım hizmeti, genellikle masrafları karşılayan sağlık sigortası aracılığıyla talep edilir.
Ebeveynler ayrıca anaokulu veya okul refakatçisi için başvurabilirler. Bu refakatçi, anaokulunda veya okulda bütün gün çocuğa bakar veya okul gezilerinde ona eşlik eder. Bu entegrasyon yardımı, sosyal yardım dairesinden talep edilir. Diyabetli çocukların gerektiğinde buna hakları vardır. Bu, mahkeme kararlarıyla belirlenmiştir.
Alternatif olarak ebeveynler yardım için bir sosyal bütçe başvurusunda bulunabilirler. Ebeveynler daha sonra, kendilerinin görevlendirip ödemesini yapacakları bir refakatçi için aylık bir ödenek alırlar.
Diyabetli çocukları okul hayatına ve hastalıklarıyla nasıl başa çıkacaklarına hazırlamak için eğitim kurslarına katılmalarını sağlamak doğru bir karardır. Bu kurslar, örn. diyabet ekibi tarafından çocuk kliniklerinde yapılmaktadır.
Bilmekte fayda var:
Hannover'deki, çocuk ve genç hastanesi (Kinder- und Jugendkrankenhaus auf der Bult) (Almanca link), “Fit für die Schule (okula hazır olmak)“ adı altında 2 günlük yapılandırılmış bir eğitim kursu sunmaktadır.
Anaokulundaki ve okuldaki eğitimciler ve öğretmenler nelere dikkat etmelidir?
Tip 1 diyabetli çocuklar, sağlıklı çocuklar kadar dirençlidir ve onlardan daha az güçlü değildirler. Onların özel bir pozisyonları olmamalı. Bazı durumlarda, örn. spor aktivitelerinde, biraz daha fazla ilgiye ihtiyaçları vardır.
- Diyabetli çocuklar spor aktivitelerine katılabilirler, ancak daha önce ekstra karbonhidrat almaları gerekir. Buna siz ya da beden eğitimi öğretmeni dikkat etmelidir.
- Olası hipoglisemi tehlikesine karşı, daha büyük anaokulu çocuklarının bile eve asla yalnız gitmemesi gerektiğini unutmayın. Hipoglisemili okul çocuklarını, refakatsiz eve gönderemezsiniz.
- Çocukların, yanlarında getirdikleri yiyecekleri belirli saatlerde yemesine dikkat edin. Onları başka çocuklarla takas etmemelidirler. Ayrıca çocuğun, şekerli bir şeyler yememesine dikkat edin. Bu, kan şekerinin keskin bir şekilde yükselmesine neden olur. Çocuk ekstradan bir şey yemiş veya içmişse, ebeveynleri bu konuda bilgilendirin. Onlar, buna göre daha sonra insülin dozunu ayarlayabilirler.
Bilmekte fayda var:
Eğitimciler ve öğretmenler için daha fazla bilgi, pediatrik diyabet uzmanları çalışma grubundan (Arbeitsgemeinschaft Pädiatrischer Diabetologen e. V.) (Almanca link) edinilebilir.
- Fiziksel efor veya yetersiz gıda alımı, düşük kan şekerine (hipoglisemi) neden olabilir. Terleme, titreme, sinirlilik veya kafa karışıklığı gibi durumları fark ederseniz, bu bir ilk işaret olabilir. En kötü durumda çocuk bayılabilir.
- Çocuk hipoglisemi durumunda ise, örn. belirli miktarda dekstroz yemeli veya meyve suyu içmelidir. Çocuğun ders sırasında, herhangi bir zamanda yiyip içebileceğini ve kan şekerini ölçebileceğini unutmayın. Bu aynı zamanda beden eğitimi dersi için de geçerlidir. Sıklıkla hipoglisemi ortaya çıkarsa, ebeveynleri bilgilendirin.
- Acil durumlarda, ebeveynlerin, diyabet uzmanının ve en yakın hastanenin telefon numarasını bilmeniz gerekir. Çocuk bayılırsa ambulans çağırın. Çocuğun, tip 1 diyabet hastası olduğunu ve şu anda şiddetli hipoglisemiden mustarip olduğunu bildirin.
- Acil bir durumda, tıbbi bilgisi olmayan kişiler bile baygınlığın eşlik ettiği şiddetli hipoglisemiyi bir glukagon şırınga seti ile durdurabilir. Acil durum şırıngasının nasıl kullanılacağını ebeveynler size anlatsın. Daha sonra çocuğa dekstroz veya meyve suyu vermelisiniz ve ebeveynlerine veya bir doktora haber vermelisiniz.
Kreşleri ve okulları diyabet konusunda kim bilgilendirir ve eğitir?
İlk etapta ebeveynler, eğitimcilere ve öğretmenlere diyabetli çocuklarında nelere dikkat etmeleri gerektiğine dair bilgi verirler.
Diyabet uzmanları tarafından verilen uygulamalı eğitim, eğitim uzmanlarına ve öğretmenlere tip 1 diyabet hakkında temel bilgileri verebilir. Diyabetik çocuklara, daha güvenli bir muamele sağlar. Şu anda Almanya'da bu türden standartlaştırılmış eğitim kursları bulunmamaktadır ve maddi destekleri yetersiz bir güvence altındadır.
Şimdiye kadar eğitimleri diyabet uzmanları, diyabette kendi kendine yardım grupları, sağlık departmanından uzmanlar veya diyabetli çocukların ebeveynleri sürdürmüşlerdir. Bu kursların finansmanı sağlık sigortası, sağlık dairesi, yukarda adı geçen kurumlar, ebeveynlerin kendileri veya masrafları üstlenen başkaları tarafından sağlanmaktadır.
Bununla birlikte, örn. Rheinland-Pfalz'da eğitmenler ve öğretmenler için düzenli eğitim kurslarına, yapılandırılmış seminerleri dahil etmek için girişimler bulunmaktadır.
Buna ek olarak eğitmenleri ve öğretmenleri, çocuklarda diyabetle nasıl başa çıkılacağı konusunda eğiten “Okulda Diyabet” (Diabetes in der Schule) (Almanca link) gibi kendi kendine yardım gruplarının projeleri de bulunmaktadır.
Bilmekte fayda var:
Bavyera Diyabetik Derneği (Diabetikerbund Bayern), eğitimciler ve öğretmenler için yaklaşık 2 saatlik bir eğitim programı sunmaktadır (DiaFoPaed) (Almanca link).
“DIAschulisch- Keine Angst vor Diabetes in Kita und Schule” (Almanca link) projesi çerçevesinde DBW Diabetiker Baden-Württemberg eğitmenler ve öğretmenler için atölyeler düzenlemektedir.
Çocuğa bir şey olursa sorumluluğu kim alır?
Eğitimcilerin veya öğretmenlerin, yanlış tedaviden sorumlu tutulacaklarından korkmalarına gerek yoktur. Örn. enjeksiyon yapmak zorunda değillerdir, ancak bunu gönüllü olarak yapabilirler.
Ebeveynler tarafından anaokuluna veya okula devredilen tıbbi faaliyetler için yasal kaza sigortası düzenlemeleri geçerlidir. Eğitim uzmanları, tıbbi yardım faaliyetlerini üstlenirse, ebeveynlerle aralarında özel hukuk kapsamında yazılı bir anlaşma yapılmalıdır. Örn. insülin yanlış uygulanıldığında ne anaokulu, ne okul yetkilisi ne de yanlış davranan kişi sorumlu tutulur.
Acil bir durumda bu farklıdır: her birey, ilk yardım sağlamakla yükümlüdür. İlk yardımı sağlamayanlar, suç işlemiş olur. Şiddetli hipoglisemi veya hiperglisemi durumunda, örneğin, diyabetik bir acil durum söz konusudur.
Tip 1 diyabetli çocuklar, beden eğitimi derslerine veya spor festivallerine katılabilir. Burada da sağlıklı çocuklar kadar güçlüdürler. Ancak hareket , kan şekerini düşürür. Bu nedenle küçük hastalar ya önceden insülin dozlarını düşürmeli veya ek karbonhidrat yemelidir. Ebeveynler, tedavinin egzersiz sırasında nasıl uyarlanması gerektiğini önceden tedaviyi yürüten diyabet uzmanıyla netleştirmelidir. Gözetmen bunun farkında olmalı ve acil durumlar için her zaman dekstroz bulundurmalıdır.
Çocuklar, kendileri gerekli gördüklerinde beden eğitimine ara verebilirler. Spor sırasında her an yiyip içmelerine izinleri olmalı.
Beden eğitimi dersi beklenmedik bir şekilde ertelenirse, tip 1 diyabetli çocukların etkinlik öncesi yemek yeme fırsatı olmalıdır. Böylece hipoglisemiyi önlemiş olurlar. Daha uzun aktiviteler veya yürüyüşler sırasında, ek atıştırmalıklar için kısa molalar gerekli olabilir. Yeterli yiyeceğin yanı sıra, aynı zamanda hızlı emilebilen jelibonlar veya dekstroz gibi yiyeceklerin de yanlarında götürüldüğüne dikkat edilmelidir.
Kan şekeri seviyesi 250 mg/dl'nin (13,9 mmol/l) üzerinde ise, şimdilik beden eğitiminden kaçınılmalıdır. Bu kadar yüksek değerler, kan şekeri seviyelerinin yükselmesine neden olan insülin eksikliğini gösterir. Bunun sonucu tehlikeli bir metabolik dengesizlik olabilir. Ne yapılmalı? Öncelikle bir keton testi yapılmalıdır. Bu normalse ve kan şekeri bu süreçte düşerse, çocuk belki yine de spor yapabilir. Genellikle beden eğitimi dersi için, her çocuğa ayrı talimatlar vardır.
Tip 1 diyabet ve spor hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz!
Ebeveynler, refakatçi öğretmenle önceden bir görüşme yapmalıdır. Tip 1 diyabet hastası çocukların, piknik ve okul gezilerinde biraz daha fazla ilgiye ihtiyaçları vardır. Eğitimci veya öğretmen, yemek ve insülin enjeksiyon vakitlerine çocukların dikkat etmesini sağlamalıdır. Tip 1 diyabetli çocuklar aynı zamanda yanlarında getirdikleri yiyecekleri akranlarıyla değiştirmemeli veya çok fazla şekerleme yememelidir. Gözetmenin acil durumlar için her zaman yanında bir miktar dekstroz bulundurması önemlidir.
Uzun yürüyüşler veya kayak günleri gibi alışılmadık aktiviteler söz konusu olduğunda, tedavinin değiştirilmesi gerekebilir. O günün akışı, en geç bir gün önce ebeveynler ve çocuk ile görüşülmelidir. İnsülin dozu ve beslenme buna göre ayarlanmalıdır.
Küçük çocuklarda veya birkaç gün süren yolculuklarda, bir ebeveynin refakatçi olarak eşlik etmesi tavsiye edilebilir.
Bilmekte fayda var:
Gerektiğinde diyabetli çocuklar, okul gezisine veya okul kampına katılabilmeleri için yanlarında bir refakatçinin bulunması hakkına sahiptirler. Diyabetli çocuklar için angaje olan insanları, örn. FUGE (Almanca link) programında bulabilirsiniz.
Kaynaklar:
Arbeitsgemeinschaft für Pädiatrische Diabetologie: Kinder mit Diabetes im Kindergarten. 9. Auflage. 2019
Arbeitsgemeinschaft für Pädiatrische Diabetologie: Kinder mit Diabetes in der Schule. 9. Auflage. 2019
Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leitlinie Diagnostik, Therapie und Verlaufskontrolle des Diabetes mellitus im Kindes- und Jugendalter. Langfassung. 2015
Deutsche Diabetes Hilfe: Für Erzieher und Lehrer: Was in Kindergarten und Schule beachtet werden sollte. (Letzter Abruf: 15.10.2019)
Diabetes in der Schule: Rechte und Pflichten (Letzter Abruf: 15.10.2019)
Diabetes und Recht: Kinder mit Diabetes haben Anspruch auf Begleitperson in Schule und Kindergarten. (Letzter Abruf: 15.10.2019)
Gutzweiler, R. F. et al.: Evaluation eines Pilotprojekts zur strukturierten Fortbildung pädagogischer Fach- und Lehrkräfte im Umgang mit Typ-1-Diabetes bei Kindern und Jugendlichen. In Diabetologie, 2019, 14: 124-131
Güncelleme: 02.08.2021