Hamilelik diyabeti nedir?
Bilimsel destek: PD Dr. Sandra Hummel
Hamilelik sırasında kadının hormonal dengesi değişir. Bu da annenin metabolizmasını etkileyebilir ve kan şekeri seviyesini artırabilir. Belirli kan şekeri değerlerinin sürekli olarak aşılması halinde hamilelik diyabeti (gestasyonel diyabet) söz konusu olur.
Hamilelik diyabetinin çoğunlukla herhangi bir belirtisi yoktur. Bu nedenle hastalığı erkenden fark edebilmek ve tedavi edebilmek için hamileliğin 24. ve 28. haftaları arasında kan şekeri yükleme testi (glikoz tolerans testi) yapılması önemlidir. Ancak kan şekeri değerlerinin çok yüksek olması halinde yorgunluk ve yoğun susuzluk gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Hamileliğin 20 haftasından itibaren hamilenin vücudu farklı hormonlarla dolup taşar. Bu hormonlar, anne karnındaki çocuğun büyümesine olanak sağlamak için vücuttaki süreçlerde değişiklik yapar. Kan şekerinin göbek kordonu üzerinden daha yoğun bir şekilde çocuğa ulaşmasıyla şeker metabolizması da değişir.
Kan şekeri değerlerinin sürekli olarak belirli bir sınır değeri aşması halinde hamilelik diyabeti (gestasyonel diyabet) söz konusu olur. Kan şekeri değerlerinin fazla yüksek olması, annenin ve çocuğun sağlığı açısından kısa ve uzun vadeli sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle hamilelik diyabetinin erkenden fark edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir. Çoğu durumda çocuğun doğumundan sonra şeker metabolizması tekrar normale döner.
Hamilelik diyabeti, tip 2 diyabette olduğu gibi yüksek insülin direnci ve kısıtlı insülin salınımının bir etkileşimidir.
Hamilelik diyabetinin ortaya çıkması hakkında daha fazlasını burada okuyabilirsiniz.
Bilmekte fayda var:
Hamilelik diyabeti, ilk olarak hamilelik sırasında teşhis edilen metabolik bir bozukluktur. Daha sonra sıklıkla kaybolur.
Hamilelik diyabeti ne sıklıkla gerçekleşir?
Bir büyük Alman sağlık sigortası şirketinin verilerinin değerlendirilmesi, yıllar içinde giderek daha fazla kadının hamilelik diyabeti teşhisi aldığını göstermektedir. 2010 yılında bu durum her 100 hamileden 9’unda görülürken (yüzde 9), 2020 yılında bu değer her 100 hamileden 15’i (yüzde 15) olmuştur. Araştırmacılar, bu durumun özellikle ileri yaş ve fazla kilo hamileliğinin artmasıyla ilgili olabileceğini düşünmektedir – bunlar, gebelikte hiperglisemi için 2 önemli risk faktörüdür.
Hamilelik diyabetinin belirtileri var mıdır?
Hamilelik diyabetinin birçok durumda herhangi bir belirtisi yoktur. Ancak kan şekeri değerlerinin çok yüksek olması halinde diğer diyabet biçimlerindekilere benzer belirtiler ortaya çıkabilir:
- Bitkinlik
- Yorgunluk
- Artan susuzluk
- Sık idrar çıkarma
Bu belirtiler genellikle hamilelikle birlikte görülen olağan durumlarla karıştırılır. Bu nedenle düzenli doktor kontrolleri ve hamilelik diyabeti olup olmadığına yönelik kan şekeri testleri yapılması daha da önemlidir. Diğer belirtileri idrarda tekrar tekrar şeker tespit edilmesi veya amniyotik sıvının artmasıdır.
Hamilelik diyabetinin teşhis edilmesi hakkında daha fazlasını burada okuyabilirsiniz.
Bilmekte fayda var:
Hamileler, kan şekerinin fazla yüksek olduğunu nadiren kendi başlarına fark ederler. "Şeker yükleme testi" (glikoz tolerans testi) ile hamilelik diyabeti tespit edilebilir.
Kimler hamilelik diyabeti geçirirler?
Özellikle de aşırı kilolu ve hamilelik yaşı yüksek kadınlar hamilelik diyabeti geçirmeye yatkındırlar. Diğer etkenlerin yanı sıra, belirli etkin gruplara dahil olmak da metabolik bozukluk riskini artırmaktadır. Hamilelik diyabetinin nasıl oluştuğu ve risk faktörleri hakkında ayrıntılı bilgiyi burada okuyabilirsiniz.
Hamilelik diyabetinin önlenmesi
Hem aşırı kiloluluk hem de hamilelik sırasında aşırı kilo alınması, hamilelik diyabetinin ortaya çıkması ihtimalini artırmaktadır. Bu nedenle kadınların sağlıklı bir yaşam tarzı sürerek bu iki risk faktörünü en aza indirgemeleri önerilmektedir. Güncel araştırmalar, özellikle de hangi kadınların yaşam tarzına müdahale edilmesinden en çok yararlandıkları sorusuyla ilgilenmektedir. Hamilelik sırasında yaşam tarzına yönelik toptan öneriler yerine ileride bireysel risk faktörleri ve davranış biçimlerinin göz önünde bulundurulması amaçlanmaktadır.
Bilmekte fayda var:
Hamilelik diyabeti olan kadınların doğumdan sonra da fiziksel olarak aktif kalmaları gerekir. Çünkü: Gelecek yıllarda tip 2 diyabet geliştirme riski yüksektir.
Hamilelik diyabeti hakkında daha fazla bilgi
Tip 2 diyabet Beslenme
Kaynaklar:
Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Langfassung. 2. Auflage. 2018
Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Patientinnenempfehlung. 2. Auflage. 2018
Diabetes Surveillance: Diabetes in Deutschland – Erwachsene. Prävalenz Gestationsdiabetes. (Letzter Abruf: 14.12.2022)
Institut für Qualitätssicherung und Transparenz im Gesundheitswesen: Bundesauswertung zum Erfassungsjahr 2020 - Geburtshilfe. 2021
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen: Schwangerschaftsdiabetes. (Letzter Abruf: 14.12.2022)
Lappe, V. et al.: Gestational diabetes in Germany—prevalence, trend during the past decade and utilization of follow-up care: an observational study. In: Sci Rep, 2023, 13: 16157
Nationale Diabetes-Surveillance am Robert Koch-Institut: Diabetes in Deutschland – Bericht der Nationalen Diabetes-Surveillance 2019. 2019
Güncelleme: 28.09.2023