Ana içeriği göster

Hamilelik diyabeti nasıl tedavi edilir?

Bilimsel destek: PD Dr. Sandra Hummel

Hamilelik diyabetinde belirli doğrum komplikasyonları riski hafif artmaktadır. Çoğu zaman riski azaltmak ve kan şekeri değerlerini yeterince düşürmek için perhiz değişikliği ve özellikle hamilelik için uyarlanan hareketler yeterli olmaktadır. Bir beslenme uzmanından bilgi almak yardımcı olabilir. Böylece anne ve çocuğun ihtiyacı olan her şeyi alması sağlanır. Dengeli beslenme ve hareket hamilelikte aşırı kilo alımını önlemekte veya fazla kiloları vermekte yardımcı olur.

Düzenli yapılan kan şekeri kontrolleri ile şeker değerlerinin normalleştiği kontrol edilebilir. Bunun için hamile kadınlar kan şekeri seviyelerini belirlemesini öğrenmelidir. 4 hastadan sadece 1’i insülinle tedavi edilmelidir. Hamilelik diyabeti olan kadınların büyük çoğunluğu normal bir hamilelik geçirir ve sağlıklı bir çocuk sahibi olur.

Hamilelik diyabeti tedavisi, tedaviyi sürdüren hekime danışarak yapılmalıdır. Gerekirse, daha ileri tedaviyi kararlaştırmak için bir diyabet uzmanına (diyabetolog) sevk de yararlı olabilir. Bu şekilde anne ve çocuk için risklerin en aza indirilmesi sağlanabilir.

Çoğu kadında doğumdan sonra kan şekeri normale döner. Fakat hamilelik diyabeti olan kadınların ileride tip 2 diyabete yakalanma riski yüksektir.

Hamilelik diyabetinde hangi kan şekeri hedeflerine ulaşılması gerekir?

İyi bir hamilelik diyabeti kontrolü için aşağıdaki kan şekeri değerleri hedeflenmelidir.

  • Sabah kalktıktan sonra aç karnına ölçülen kan şekeri 95 mg dl'nin (5,3 mmol/l) altında olmalıdır.
  • Yemeğe başladıktan 1 saat sonra değerin 140 mg/dl‘yi (7,8 mmol/l) aşmaması gerekir.
  • Yemeğe başladıktan 2 saat sonra değerin 120 mg/dl‘yi (6,7 mmol/l) aşmaması gerekir.

Bununla birlikte, tedavi hedefleri, yukarıda açıklanan değerler olarak katı bir şekilde görülmemelidir. Bunların gebeliğin özel koşullarına bağlı olarak bireysel olarak uyarlanması gerekir. Sadece beslenme şeklinde değişiklik yapılmasına rağmen ölçümlerin yarısından fazlasında, belirtilen hedef değerleri aşılıyorsa İnsülin tedavisi gereklidir.

Kan şekerinin neden düzenli olarak ölçülmesi gerekir?

Hamilelik sırasında şeker metabolizmasının iyi bir şekilde ayarlanması için kişinin kan şekerini düzenli olarak kontrol etmesi gerekir. Ölçülen değerlerin uygun bir günlükte belgelenmesi faydalı olur.

Bunun için hamile kadına kan şekerini kendisinin nasıl ölçebileceği gösterilir. Küçük bir delme aletiyle parmak ucundan biraz kan alır ve bunu kan şekeri ölçüm cihazı üzerindeki bir test şeridine sürer. Kısa bir süre sonra ölçüm cihazı kan şekeri seviyesini gösterir.

Teşhis konulduktan sonraki 1-2 hafta boyunca hamile kadının 4 ölçüm yapması gerekir (4 noktalı profil):

  • Kahvaltıdan önce aç karnına ve
  • üç öğünden (kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği) 1 veya 2 saat sonra.

Bu şekilde kan şekeri seviyesinin günlük profili oluşur. İlk 2 hafta içinde tüm değerler hedef aralık içindeyse, haftada 2 günlük profil de yeterli olabilir. Alternatif olarak, ölçüm sayısı günde 1 kereye de indirilebilir. Aç karnına ve ana öğünlerden sonra dönüşümlü olarak ölçüm yapılması tavsiye edilir.

Hamilelik diyabetinde beslenme nasıl olmalıdır?

Hamilelik diyabetinde anne adayı öncelikle beslenmesini gözden geçirmelidir. Yüzde 70 ila 80 kadında sadece beslenmede değişiklikler yaparak iyi kan şekeri değerlerine ulaşmak mümkün olmaktadır. Yemek planındaki temel kişisel alışkanlıklar, hamileliğe ve diyabetik metabolik duruma göre uyarlanır.

Hamilelik diyabetinde beslenme bir diyet değildir, dengeli ve sağlıklı yiyecekler yemektir.  Öneriler, hamilelik sırasında sağlıklı beslenme temellerine dayanır. Önemli olan anne ve çocuğun tüm önemli besinleri almasıdır.

Temel olarak yemekten sonra yüksek ve hızlı kan şekeri artışının önüne geçilmesi gerekir. Bunun için de aşağıdaki unsurlara dikkat etmelisiniz:

  • Öğünlerinizi 3 ana öğün ve ara öğünler olarak dağıtın. Bu şekilde gün boyunca dengeli bir kan şekeri seviyesi elde edebilirsiniz. Kan şekerinin sabahları en en çok artmasından dolayı kahvaltılarda öğle veya akşam yemeğine göre daha az miktarda karbonhidrat tüketin.
  • Kan şekeri değerinin yüksek olması halinde kahvaltılarda şekerli yiyecek ve içeceklerden sakının. Mesela kepekli ekmek ve peynir veya tahıl gevreği ve yoğurt veya süzme yoğurt (quark) ile hazırlanmış müsli yiyebilirsiniz. Meyve suyu, reçel veya bal uygun olmaz.
  • Kepekli ürünler, baklagiller, sebzeler, salatalar veya meyveler gibi lif bakımından zengin yiyecekleri tercih edin. Bunlar, yüksek lif içeriği nedeniyle daha yavaş sindirilirler. Dolayısıyla içerdikleri karbonhidratlar gecikmeli olarak kana geçer. Buna karşılık beyaz ekmek ve diğer tüm düşük lifli tahıl ürünleri kan şekerinde hızlı bir artışa neden olur. Bu yiyeceklerden uzak durmaya çalışın.
  • Bol sebze ve salata ile ölçülü miktarda meyve yiyin. Meyve tüketiminizi 150 gr’dan oluşan 2 porsiyon ile sınırlı tutun. Muz ve üzüm gibi çok tatlı meyveler çok uygun değildir.

Bilmekte fayda var:

Beslenmedeki değişikliğe rağmen, anne karnındaki bebeğin yeterince beslenmesi gerekir.

  • Şeker içerikli yiyecekleri az tüketin. İçeceklerdeki şeker çok çabuk emilir ve çok hızlı ve yüksek bir şekilde kan şekerini artırır. Bu yüzden gazoz, kola, buzlu çay veya meyve sularından sakının. Yeterince su veya şekersiz çay içmeye çalışın. Çikolata, bisküvi veya pasta gibi tatlı yiyecekler şeker dışında yüksek miktarda yağ da içerirler.

Dengeli beslenme ve hareket – 30 dakikalık tempolu bir yürüyüş yeterlidir – hamilelikte fazla kilo alımının da önüne geçer. Hamilelik sırasında ne kadar kilo alımının normal olduğu veya ne kadarına izin verildiğine dair standart bir bilgi bulunmamaktadır. Bu, annenin hamilelikten önceki kilosuna bağlıdır ve kadından kadına farklılık gösterir. Sizi tedavi eden doktorunuz kilonuzu takip eder.

Ne zaman insülin tedavisi gerekir?

Yaşam tarzındaki bir değişiklikle kan şekeri seviyeleri yeterince düşürülemezse insülin tedavisi devreye girer. Hamilelik diyabeti bulunan her 4 kadından 1'i insülin enjekte etmek zorunda kalmaktadır.

İnsülin, vücut tarafından üretilen ve kandaki şeker miktarını düşüren bir hormondur. İnsülin ilaç olarak uygulandığında rahim bariyerini geçmediği için doğmamış çocuğa bir zararı dokunmaz. İyi kontrol edilen bir anne kan şekerinden çocuk da yararlanır. Şeker yükü düşer.

İnsülin tedavisi için hamile kadınlara yönelik çeşitli insülin preparatları bulunmaktadır. Yoğunlaştırılmış insülin tedavisi durumunda, hamile kadın temel ihtiyaçlarını karşılamak için günde 1 ila 2 kez (sabah ve/veya akşam) kendine uzun etkili insülin enjekte eder. Kısa etkili insülin, öğünlerle ilgili ihtiyaçları destekler.

Anne adayının insülin tedavisi sırasında da, insülin ihtiyacının fazla yükselmemesi için beslenmesine dikkat etmesi gerekir. İnsülin dozunun, doğuma kadar değişen ihtiyaçlara göre sürekli olarak ayarlanması gerekir. Jinekolog, ultrason kullanarak çocuğun rahimdeki büyümesini düzenli olarak kontrol eder. Hamilelik diyabetinin tedavisi bebeğin doğumuna kadar devam eder.

Insülin tedavisi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz!

Hamilelik diyabetinde doğum sonrası bakım neden önemlidir?

Kadınların çoğunda kan şekeri seviyesi hamilelikten sonra normale döner. Fakat yine de, hamilelik diyabeti olan kadınlar, hamilelikten sonra yüksek tip 2 diyabet riski altındadır. Doğumdan sonra normal kan şekeri seviyelerine sahip olan tüm kadınların, doğumdan 6-12 hafta sonra 75 gr‘lık glikoz tolerans testi yaptırmaları gerekir. Yıllık diyabet kontrolleri sırasında, doktor genellikle açlık kan şekeri seviyeleri ile uzun vadeli kan şekeri HbA1c seviyesini ölçer. 75 gr‘lık glikoz tolerans testini her 2 yılda bir tekrarlamak da faydalı olabilir.

Glukoz tolerans testi hakkında daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz!


Kaynaklar:

Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Langfassung. 2. Auflage. 2018
Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Patientinnenempfehlung. 2. Auflage. 2018
Kleinwechter, H. et al.: Gestationsdiabetes mellitus (GDM) – Diagnostik, Therapie und Nachsorge. In: Diabetologie, 2017, 12: S218-S232
Klinikum rechts der Isar der Technischen Universität München: Gestationsdiabetes (GDM). 2017 (Letzter Abruf: 11.10.2019)
Güncelleme: 25.01.2021