Tip 2 diyabet riskini neler artırır?
Bilimsel destek: Dr. Theresia Sarabhai
Tip 2 diyabet dünden bugüne birden ortaya çıkmaz, sinsice gelişir. Hastalar başlangıçta çoğunlukla hiçbir işaret hissetmezler.
Bilim adamları, hangi faktörlerin, nasıl ve neden tip 2 diyabete yol açtığını yoğun bir şekilde araştırmaktadırlar.
Bu faktörler tip 2 diyabet ile ilişkilendirilebilir:
Birdizi faktör, tip 2 diyabetin ortaya çıkmasına yardımcı olur:
- Ailede tip 2 diyabetin sık görülmesi
- Yüksek yaş
- Fazla kilo, yüksek tansiyon ve yüksek kan lipidleri (örneğin kolesterol)
- Sağlıksız yaşam şekli
- Sigara içme
- Hareket eksikliği
- Düşük lifli ve/veya fazla yağlı beslenme
- Hamilelikte diyabet
- Kan şekeri metabolizmasını etkileyen ilaçlar (mesela kortizon tabletleri)
- Diğer hormonel hastalıklar (örneğin polikistik over sendromu)
Tip 2 diyabetin ortaya çıkmasından çok önce, insanlar prediyabet adı verilen bir ön aşamadan muzdariptirler. Prediyabette kan şekeri değerleri yükselmiştir. Ancak değerler henüz uzmanların diyabetten bahsetmesini gerektirecek kadar yüksek değildir.
Prediyabeti olan insanlarda kan şekeri değerleri metabolik olarak sağlıklı insanlardan daha yüksek olduğu için, bu kişilerde tip 2 diyabetin ortaya çıkma riski daha yüksektir. Daha fazla hareket ve kilo verme gibi yaşam tarzı değişiklikleri ile bu risk yeniden azaltılabilir.
Bilmekte fayda var:
Tip 2 diyabetin ön aşaması prediyabet olarak adlandırılır.
İnsanlarda tip 2 diyabet veya prediyabet başlamadan önce, zaten bir insülin direnci oluşmaya başlamıştır. Bu ön aşamada vücut hücreleri - özellikle kaslarda, karaciğerde ve yağ dokusunda - artık insülin hormonuna yeterince yanıt vermezler. Besin sindirildikten ve kan şekeri yükseldikten sonra normalde insülin hücrelerin kapılarını açar. Şeker daha sonra hücrelere taşınır ve önemli enerji sağlar. Örneğin kas hücrelerine, hareketi sağlamaları için “yakıt” olarak hizmet eder. İnsülin direnci durumunda, şeker artık kandan vücut hücrelerine etkili bir şekilde taşınamaz.
Zamansal süreç
İnsülin direncinin başlangıcı ile kan şekeri seviyelerinin yükselmesi arasında genellikle birkaç yıl hatta on yıllarca süren bir zaman olur. Bu zaman içinde kişi metabolizmasında değişiklikler olduğunu çoğunlukla farketmez.
İnsülin direnci riski nedir?
İnsülin direnci, tip 2 diyabet riskinin yanı sıra yüksek tansiyon, kardiyovasküler hastalıklar, lipid metabolizması bozuklukları ve fazla kilo riskini de artırır. Bu hastalıkların aynı zamanda bulunması halini uzmanlar “metabolik sendrom” olarak adlandırmaktadır.
Kaynaklar:
American Diabetes Association: Standards of medical care in diabetes – 2019. In: Diabetes Care, 2019, 42: S1-S193
Bundesärztekammer et al.: Patientenleitlinie zur Nationalen Versorgungsleitlinie Therapie des Typ-2-Diabetes. 1. Auflage. Version 1. 2015
Bundesärztekammer et al.: Nationale Versorgungsleitlinie Therapie des Typ-2-Diabetes. Langfassung. 1. Auflage. Version 4. 2014 (Gültigkeit abgelaufen, in Überarbeitung)
Hanefeld, M. et al.: Metabolisches Syndrom und Insulinresistenz. In: Der Gastroenterologe, 2017, 12: 300-304
International Diabetes Federation: The IDF consensus worldwide definition of the metabolic syndrome. 2006 (Letzter Abruf: 14.11.2019)
Landgraf, R. et al.: Therapie des Typ-2-Diabetes. In: Diabetologie, 2018, 13: S144-S165
McCracken, E. et al.: Pathophysiology of the metabolic syndrome. In: Clin Dermatol, 2018, 36: 14-20
Güncelleme: 14.11.2019