Cukrzyca a dysfunkcje seksualne
Wsparcie naukowe: dr Gidon Bönhof
U osób z cukrzycą dysfunkcje seksualne występują częściej, niż u osób niecierpiących na cukrzycę. Połowa wszystkich mężczyzn z cukrzycą doświadcza dysfunkcji seksualnych, np. zaburzeń orgazmu lub wytrysku.
Około jednej trzeciej kobiet z cukrzycą doświadcza dysfunkcji seksualnych w ciągu swojego życia. Należą do nich między innymi zmniejszone pożądanie lub ból podczas stosunku. Jednakże dane dotyczące częstości występowania choroby u kobiet nie są kompletne i może się okazać, że jeszcze więcej kobiet z cukrzycą jest dotkniętych dysfunkcjami seksualnymi.
Przyczyn występowania dysfunkcji seksualnych jest wiele. Mogą być one wywołane lub nasilać się przez Uszkodzenia nerwów związane z cukrzycą, zaburzenia krążenia lub zaburzenia hormonalne. Niektóre leki mogą dodatkowo zwiększać ograniczenia.
Niemniej jednak ograniczone funkcje seksualne w cukrzycy często mają wiele innych przyczyn, które nie ograniczają się jedynie do tego schorzenia. Różnica potrzeb w związku, stres w pracy lub fazy depresji to tylko niektóre okoliczności, które mogą prowadzić do niezaspokojenia seksualności. W takim przypadku należy w odpowiednim czasie przeprowadzić rozmowę z lekarzem i poszukać wsparcia już na wczesnym etapie.
Warto wiedzieć:
Zaburzenia funkcji seksualnych nierzadko są konsekwencją cukrzycy.
Podwyższony poziom cukru we krwi, Insulinooporność i złe stężenie lipidów we krwi zmieniają mechanizmy w organach płciowych, które są kontrolowane przez nerwy i naczynia krwionośne. Na przykład, napływ krwi do genitaliów / ciał jamistych może być nieprawidłowy.
Spis treści
- Co zwiększa ryzyko wystąpienia dysfunkcji seksualnych?
- Dysfunkcja seksualna u mężczyzn z cukrzycą
- Jak leczy się dysfunkcje seksualne u mężczyzn chorych na cukrzycę?
- Dysfunkcja seksualna u kobiet z cukrzycą
- Jak leczy się dysfunkcje seksualne u kobiet chorych na cukrzycę?
- Jak można zapobiegać dysfunkcjom seksualnym w przebiegu cukrzycy?
- Jaką rolę odgrywają infekcje pęcherza moczowego?
1. Co zwiększa ryzyko wystąpienia dysfunkcji seksualnych?
Częstość występowania dysfunkcji seksualnych wzrasta wraz z wiekiem, w szczególności u mężczyzn, ale również u kobiet. Ważną rolę odgrywają ponadto styl życia i różne zdrowotne uwarunkowania lub schorzenia.
Poza cukrzycą do czynników zwiększających ryzyko występowania dysfunkcji seksualnych należą na przykład:
- palenie tytoniu
- nadciśnienie
- niekorzystne wartości lipidów we krwi
2. Dysfunkcja seksualna u mężczyzn z cukrzycą
Dysfunkcje seksualne bardzo często występują u starszych mężczyzn, którzy chorują na cukrzycę od wielu lat, ich poziom cukru we krwi jest przewlekle podwyższony lub cierpią na choroby współistniejące, jak np. nadciśnienie tętnicze lub podwyższony poziom cholesterolu.
Dysfunkcje seksualne u mężczyzn mogą być różnego rodzaju:
- zaburzenia erekcji
- zaburzenia wytrysku
- zaburzenia orgazmu
Nowe ustalenia wskazują, że mężczyźni z cukrzycą mogą być również narażeni na zwiększone ryzyko niskiego poziomu testosteronu. Niski poziom testosteronu może prowadzić do spadku popędu płciowego i wpływać bezpośrednio lub pośrednio na zaburzenia erekcji.
Ogólnie, dysfunkcje seksualne, jak zaburzenia erekcji i ejakulacji, występują częściej w przebiegu cukrzycy typu 2 niż typu 1.
Zaburzenia erekcji w cukrzycy
U mężczyzn z cukrzycą zaburzenia erekcji występują około 3,5 razy częściej niż u mężczyzn, którzy nie są dotknięci tą chorobą.
W zaburzeniach erekcji penis nie może osiągnąć lub utrzymać erekcji wystarczającej do odbycia stosunku płciowego. Zaburzenia erekcji są głównym problemem u 50 procent mężczyzn z dysfunkcjami seksualnymi. W cukrzycy długotrwałe podwyższone stężenie cukru we krwi może prowadzić do częstszego i wcześniejszego występowania zaburzeń erekcji. Innymi czynnikami ryzyka są nadwaga, palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze i podwyższony poziom cholesterolu.
W rozwoju zaburzeń erekcji w cukrzycy uczestniczą różne mechanizmy. Ważną rolę odgrywają uszkodzone naczynia krwionośne i nerwy, które są niezbędne do uzyskania erekcji.
Tutaj znajdziesz więcej informacji na temat neuropatii cukrzycowej.
Informacje na temat chorób krążeniowcy w przebiegu cukrzycy znajdziesz tutaj.
Warto wiedzieć:
Zaburzenia erekcji u mężczyzn z cukrzycą są również uważane za sygnał ostrzegawczy podwyższonego ryzyka dla układu krążeniowego. Z tego powodu dysfunkcje seksualne należy odpowiednio wcześnie omówić z lekarzem.
Zaburzenia ejakulacji w przebiegu cukrzycy
Zaburzenia ejakulacji występują prawdopodobnie w cukrzycy jako długotrwałe następstwo neuropatii cukrzycowej, która dotyka również wegetatywny układ nerwowy. Rozróżnia się różne formy zaburzeń ejakulacji:
- przedwczesna ejakulacja (Ejaculatio Praecox)
- opóźniona ejakulacja (Ejaculatio Retarda)
- brak ejakulacji (anejakulacja)
- Ejakulacja wsteczna (ejakulat nie wydobywa się z czubka penisa, lecz trafia do pęcherza moczowego, skąd następnie jest wydalany wraz z moczem)
Prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń ejakulacji wzrasta wraz z wiekiem. W badaniach mężczyźni z cukrzycą, w wieku powyżej 50 lat, byli dwukrotnie częściej narażeni na przedwczesną ejakulację w porównaniu z młodszymi mężczyznami z cukrzycą. Często zaburzeniom ejakulacji, w szczególności przedwczesnemu wytryskowi, towarzyszą dysfunkcje erekcji.
3. Jak leczy się dysfunkcje seksualne u mężczyzn chorych na cukrzycę?
Skuteczne leki na receptę w leczeniu zaburzeń erekcji u mężczyzn z cukrzycą nazywane są inhibitorami fosfodiesterazy typu 5 (PDE-5). Przyjmowanie preparatu należy zawsze skonsultować z lekarzem, aby uniknąć ryzyka dla zdrowia i rozważyć możliwe skutki uboczne.
Poza tabletkami dostępne są mechaniczne środki wspomagające erekcję, takie jak pompki próżniowe. Ponadto istnieje możliwość wstrzykiwania substancji rozszerzających naczynia krwionośne do ciał jamistych prącia lub aplikowania ich przez cewkę moczową. Metody te nie są również pozbawione skutków ubocznych i mogą być postrzegane jako nieprzyjemne.
W przypadku udowodnionego niedoboru testosteronu można zastosować hormonalną terapię zastępczą, która powinna być stosowana tylko po dokładnym badaniu i pod kontrolą lekarza. W bardzo rzadkich przypadkach i pilnej chęci uzyskania potencji może pomóc interwencja chirurgiczna, jeśli wszystkie alternatywne rozwiązania okazały się wcześniej nieskuteczne.
W przypadku zaburzeń ejakulacji decyzja dotycząca podjęcia ewentualnego leczenia zależy zwykle od tego, czy i w jakim stopniu dotknięty nimi mężczyzna czuje się ograniczony w wyniku tego zaburzenia. Dostępnych jest kilka leków na receptę, których stosowanie można rozważyć. W przypadku opóźnionej ejakulacji lub jej braku istnieje kolejna możliwość leczenia, którą jest wibroejakulacja (angl.: Penile Vibration Stimulation, w skrócie PVS): W przypadku tej procedury podejmuje się próbę wywołania odruchu ejakulacji za pomocą stymulacji wibracyjnej.
Urolodzy specjalizują się w chorobach narządów moczowych (nerki) i płciowych (pęcherz moczowy, moczowody i cewka moczowa), jak również męskich narządów płciowych (jądra, najądrza, nasieniowody, prącie i prostata), w związku z czym są odpowiednimi osobami, do których można zwrócić się w przypadku dysfunkcji seksualnych.
Podczas leczenia cukrzycy ważna jest również terapia, w szczególności kontrola poziomu cukru we krwi zbliżonego jak najbardziej do prawidłowych wartości, zbilansowana dieta, regularny ruch i ewentualnie utraty masy ciała. Często przydatne może być również wsparcie psychoterapeutyczne.
Dodatkowe informacje oraz zbiór adresów największych klinik urologicznych w Niemczech można znaleźć na portalu Impotenz.net (linki w języku niemieckim).
Dla mężczyzn stworzono Informationszentrum für Sexualität und Gesundheit e. V. [Centrum informacyjne ds. seksualności i zdrowia stow. zarej.] kwestionariusz dotyczący zaburzeń erekcji (FRED) (linki w języku niemieckim). Tutaj można znaleźć pomoc w podjęciu decyzji o leczeniu.
4. Dysfunkcja seksualna u kobiet z cukrzycą
Dokładne związki między cukrzycą a dysfunkcjami seksualnymi u kobiet nie zostały jeszcze wyjaśnione. Ponadto, jak dotąd, niewiele wiadomo na temat wpływu kontroli poziomu cukru we krwi i czasu trwania cukrzycy. Należy jednak przyjąć, że konsekwencje przewlekle podwyższonego poziomu cukru we krwi, jak np. częste infekcje i uszkodzenia naczyń krwionośnych, a także stres psychologiczny, wpływają niekorzystnie na funkcje seksualne. W przypadku kobiet na dysfunkcje seksualne mogą wskazywać następujące objawy.
- Zmniejszona zdolność do podniecenia lub osiągnięcia orgazmu
- Zmniejszone pożądanie seksualne
- Ból podczas stosunku
Ból podczas stosunku seksualnego jest często spowodowany obniżeniem poziomu naturalnej wilgotności w pochwie (waginie). W dłuższej perspektywie niedostatecznie kontrolowana cukrzyca może doprowadzić do uszkodzenia nerwów oraz naczyń krwionośnych, uczestniczących w procesie prawidłowego nawilżania pochwy (lubrykacji). Nawilżanie jest wówczas wolniejsze lub ogólnie utrudnione.
5. Jak leczy się dysfunkcje seksualne u kobiet chorych na cukrzycę?
Dla kobiet istnieją tzw. trenażery waginalne lub dna miednicy, które wzmacniają mięśnie i przepływ krwi do dna miednicy, co może pomóc w problemach z trzymaniem moczu i orgazmem. W przypadku zaburzeń lubrykacji, czyli braku nawilżenia błon śluzowych, pomocne mogą być lubrykanty lub hormonalne, działające miejscowo kremy z aktywnym składnikiem, estriolem. W przypadku dysfunkcji seksualnych występujących w ramach okresu menopauzy można rozważyć hormonalną terapię zastępczą prowadzoną pod kontrolą ginekologa i endokrynologa. Ponadto, można również spróbować stosować hormony płciowe w postaci plastrów, kapsułek lub tabletek dopochwowych pod nadzorem lekarza.
W celu łatwiejszego rozpoznania zaburzeń seksualnych, opracowano Informationszentrum für Sexualität und Gesundheit e. V. [Centrum informacyjne ds. seksualności i zdrowia stow. zarej.] dla kobiet kwestionariusz dotyczący zaburzeń seksualności (STEFFI) (linki w języku niemieckim). Ponadto kobiety dotknięte chorobą mogą zbadać się u ginekologa. Właściwą osobą może być również urolog.
Dysfunkcje seksualne mogą pogarszać stan psychologiczny. Kobiety z cukrzycą i epizodami depresyjnymi powinny traktować taką sytuację poważnie i w razie potrzeby poszukać profesjonalnego wsparcia.
6. Jak można zapobiegać dysfunkcjom seksualnym w przebiegu cukrzycy?
Poziom cukru we krwi jak najbardziej zbliżonego do prawidłowego poziomu jest kluczem, aby zapobiec lub złagodzić dysfunkcje seksualne w przebiegu cukrzycy. Dodatkowo należy zwracać uwagę na ciśnienie tętnicze i stężenie lipidów we krwi.
Dostosowanie stylu życia z kontrolą wagi i zbilansowaną, zdrową dietą, a także odpowiednią ilością ruchu, wpływa korzystnie również na funkcje seksualne. Na przykład, istnieją dowody na to, że u niektórych mężczyzn utrata masy ciała poprawiła a nawet całkowicie cofnęła zaburzenia erekcji.
Inne badania koncentrowały się na diecie. Zaobserwowano, że stosując się do zaleceń diety śródziemnomorskiej z dużą ilością świeżych owoców i warzyw, w niektórych przypadkach funkcja erekcji u mężczyzn powróciła długotrwale do normy. Badanie przeprowadzone wśród kobiet cierpiących na dysfunkcje seksualne i zespół metaboliczny również wykazały poprawę funkcji seksualnych, gdy dieta śródziemnomorska była przestrzegana przez dłuższy czas.
7. Jaką rolę odgrywają infekcje pęcherza moczowego?
Cukrzyca może wpływać nie tylko na funkcje seksualne, lecz również na inne funkcje i struktury dolnych dróg moczowych, w tym pęcherza i prostaty. Może to prowadzić do powikłań, jak m.in. nietrzymanie moczu, niepełne opróżnianie pęcherza i zapalenia pęcherza. Szacuje się, że ryzyko powikłań ze strony dolnych dróg moczowych jest zwiększone o co najmniej 25 procent u mężczyzn z cukrzycą i o co najmniej 50 procent u kobiet z cukrzycą, w porównaniu z osobami, które nie są dotknięte tą chorobą.
Jeśli uszkodzenie nerwów uwarunkowane cukrzycą wpływa na funkcjonowanie pęcherza moczowego, może to prowadzić do problemów z jego opróżnianiem. W następstwie dochodzi do zatrzymania moczu, które stanowi podłoże dla rozwoju bakterii. Tym samym wzrasta prawdopodobieństwo infekcji pęcherza.
Kolejnym, istotnym czynnikiem ryzyka zakażeń pęcherza u kobiet z cukrzycą oraz kobiet nie dotkniętych tą chorobą są stosunki płciowe. Osoby chore na cukrzycę i cierpiące na częste infekcje pęcherza moczowego powinny zwracać szczególną uwagę na odpowiednią pielęgnację okolic intymnych:
- Przed stosunkiem płciowym należy podmyj się bieżącą wodą. Nie używaj mydeł ani środków do higieny intymnej, które uszkadzają kwaśny płaszcz skóry i tym samym stanowią podłoże dla bakterii.
- Po odbyciu stosunku płciowego jak najprędzej udaj się do toalety, aby oddać mocz. W ten sposób zarazki zostaną wypłukane.
- Upewnij się, że wypijasz wystarczającą ilość płynów. Dzięki temu wydalisz odpowiednią ilość moczu, aby powstrzymać rozprzestrzenianie się bakterii.
Źródła:
Czaja, C. A. et al.: Urinary Tract Infections in Women With Type 1 Diabetes Mellitus: Survey of Female Participants in the Epidemiology of Diabetes Interventions and Complications Study Cohort. In: J Urol, 2009, 181: 1129-1135
Desai, A. et al.: Understanding and treating ejaculatory dysfunction in men with diabetes mellitus. In: Andrology, 2023, 11:379-398
Di Francesco, S. et al.: The Impact of Metabolic Syndrome and Its Components on Female Sexual Dysfunction: A Narrative Mini-Review. In: Curr Urol, 2018, 12: 57-63
Di Stasi, V. et al.: Female Sexual Dysfunction in Diabetes: Mechanisms, Diagnosis and Treatment. In: Curr Diabetes Rev, 2022, 18: e171121198002
Informationszentrum für Sexualität und Gesundheit e. V.: Zuckerkrankheit (Diabetes mellitus) und Sexualität. (Letzter Abruf: 17.04.2023)
Kizilay, F. et al.: Diabetes and Sexuality. In: Sex Med Rev, 2017, 5: 45-51
Kouidrat, Y. et al.: High prevalence of erectile dysfunction in diabetes: a systematic review and meta-analysis of 145 studies. In: Diabet Med, 2017, 34: 1185-1192
Maiorino, M. I. et al.: From inflammation to sexual dysfunctions: a journey through diabetes, obesity, and metabolic syndrome. In: J Endocrinol Invest, 2018, 41: 1249-1258
Rahmanian, E. et al.: Evaluation of sexual dysfunction and female sexual dysfunction indicators in women with type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis. In: Diabetol Metab Syndr, 2019, 11: 73
Sarma, A. V. et al.: Urologic Diseases and Sexual Dysfunction in Diabetes. In: Diabetes in America. 3. Auflage. Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (US), 2018
Shindel, A. W. et al.: Sexual Dysfunction in Diabetes. In: Endotext [Internet]. MDText.com, Inc. 2021
Stan: 17.04.2023