Pokaż główną treść

Choroby płuc przy cukrzycy

Wsparcie naukowe: dr hab. Julia Szendrödi

Płuca są jednym z najważniejszych narządów ludzkiego ciała. Nowe dowody wskazują, że istnieją powiązania między cukrzycą a różnymi chorobami płuc.

Zarówno cukrzyca typu 1 jak i cukrzyca typu 2 może mieć wpływ na rozwój, nasilenie i progresję chorób płuc.

    Objawy ze strony układu oddechowego są częstsze u osób z cukrzycą niż u osób w tym samym wieku niecierpiących na tę chorobę. Eksperci od kilku lat dyskutują na temat związku między cukrzycą a upośledzoną czynnością płuc. Związek z cukrzycą został potwierdzony lub jest podejrzewany w następujących chorobach płuc:

    • astma
    • POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc)
    • zwłóknienie płuc („zbliznowaciałe płuco”)
    • nadciśnienie płucne (hipertonia płucna)
    • rak płuc.

    Warto wiedzieć:

    Serwis informacyjny na temat płuc przy Centrum Helmholtza w Monachium (linki w języku niemieckim) oferuje aktualne i neutralne informacje na temat chorób płuc.

    Dlaczego cukrzyca jest związana z chorobami płuc?

    Jak dotąd niewiele wiadomo o przyczynach związku między cukrzycą a chorobami płuc. Naukowcy omawiają kilka możliwych przyczyn wpływu cukrzycy na drogi oddechowe, tkankę płucną i naczynia płucne:

    • Cukrzyca jest związana z utrzymującymi się w organizmie stanami zapalnymi. Może to mieć również wpływ na płuca.
    • U osób z cukrzycą występuje zwiększony stres oksydacyjny, który prowadzi do złożonych zaburzeń w tkance płucnej.
    • Wysoki poziom cukru we krwi sprzyja wzrostowi i namnażaniu się komórek rakowych w płucach.
    • Długotrwała cukrzyca może uszkodzić naczynia krwionośne w organizmie. Dotyczy to również naczyń płucnych.

    Na co powinny zwracać uwagę osoby chore na cukrzycę w związku z płucami?

    Osoby chore na cukrzycę i ich lekarze prowadzący powinni zwracać uwagę na możliwe zmiany w płucach.

    Częsta duszność przy niewielkim wysiłku może oznaczać pierwsze oznaki późnych powikłań cukrzycy związanych z płucami – zwłaszcza jeśli już wystąpiła choroba nerek. Jeśli objawy ze strony układu oddechowego nie ustępują, należy zbadać płuca.

    Szczególnie ważne jest powstrzymanie się od palenia tytoniu. Cukrzyca i palenie tytoniu to niebezpieczne połączenie, które może poważnie i trwale uszkodzić niemal wszystkie organy ciała.

    Oto, co osoby chore na cukrzycę mogą zrobić same dla zdrowia swoich płuc:

    • rzucić palenie tytoniu
    • zwracać uwagę na prawidłowy poziom glukozy we krwi
    • zrzucić zbędne kilogramy
    • zaszczepić się przeciwko grypie i pneumokokom
    • zapewnić sobie dużo ruchu.

    Więcej informacji dotyczących rzucenia palenia można znaleźć w Serwisie informacyjnym na temat płuc przy Centrum Helmholtza w Monachium (linki w języku niemieckim).

    Astma oskrzelowa jest stałą (= przewlekłą) chorobą zapalną dróg oddechowych. W tej chorobie układ oskrzelowy reaguje nadwrażliwie na różne bodźce.

    Astma występuje w postaci ataków: pod wpływem odpowiednich bodźców, oskrzela kurczą się i zwężają drogi oddechowe. Dolegliwości obejmują wtedy świszczący oddech, duszność, brak tchu, uczucie ucisku w klatce piersiowej lub po prostu kaszel.

    Osoby z cukrzycą są bardziej narażone na zachorowanie na astmę: w porównaniu z osobami niecierpiącymi na cukrzycę, są one dwukrotnie bardziej narażone na rozwój astmy. Ryzyko wystąpienia astmy jest szczególnie wysokie, gdy do cukrzycy dołącza się palenie tytoniu.

    Cukrzyca może również pogorszyć istniejącą już wcześniej astmę. Ataki astmy występują wtedy częściej i są bardziej dotkliwe.

    Warto wiedzieć:

    Układ oskrzelowy to szeroko rozgałęziony system rurek, które przenoszą wdychane powietrze z tchawicy do małych pęcherzyków płucnych. Tutaj tlen z wdychanego powietrza przechodzi do krwi, podczas gdy dwutlenek węgla jest wchłaniany z krwi i transportowany (wydychany) przez układ oskrzelowy.

    I odwrotnie, astma ma również wpływ na cukrzycę. Substancje zapalne, które organizm uwalnia podczas astmy, mogą pogarszać poziom cukru we krwi u osób z cukrzycą.

    W przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) drogi oddechowe są trwale zwężone. Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu. POChP jest obecnie 4. główną przyczyną zgonów na świecie.

    Utrzymujący się proces zapalny jest odpowiedzialny za trwałe zwężenie dróg oddechowych w POChP. Powoduje on zmiany, z których część jest nieodwracalna. Typowe cechy POChP:

    • Błona śluzowa w oskrzelach jest obrzęknięta.
    • Niektóre komórki w ścianie oskrzeli wydzielają więcej śluzu.
    • Zaburzona zostaje funkcja samooczyszczania dróg oddechowych, przez co oskrzela nie są już wystarczająco oczyszczane ze śluzu (zaflegmienie).
    • Ściany oskrzeli ulegają zbliznowaceniu, co powoduje dalsze zwężenie dróg oddechowych.
    • Pęcherzyki płucne ulegają uszkodzeniu, co utrudnia wymianę gazów oddechowych (tlenu i dwutlenku węgla).

    Cukrzyca występuje częściej u osób z POChP niż w przeciętnej populacji. Szczególnie osoby z zaawansowaną POChP często chorują jednocześnie na cukrzycę.

    Obserwacja ta jest zgodna z wiedzą, że istnieje wspólny punkt przecięcia w charakterystyce cukrzycy i POChP. Przykładowo, obie choroby są związane z utrzymującym się w organizmie stanem zapalnym. Eksperci podejrzewają, że procesy zapalne w POChP przyczyniają się do rozwoju lub zaostrzenia cukrzycy.

    Nie zostało jeszcze wyjaśnione, czy cukrzyca zwiększa ryzyko wystąpienia POChP.

    Trwały stan zapalny tkanki płucnej może prowadzić do zwłóknienia płuc. W wyniku procesów zapalnych dochodzi do uszkodzenia tkanek narządów i zastąpienia ich bezfunkcjonalną, zbliznowaciałą tkanką. Możliwe następstwa:

    • Między pęcherzykami płucnymi a otaczającymi je naczyniami krwionośnymi tworzy się coraz bardziej stwardniała i zbliznowaciała tkanka. Zaburza to wymianę gazów oddechowych. Wchłanianie tlenu do krwi jest wtedy ograniczone.
    • Wraz z rozwojem coraz większej ilości tkanki bliznowatej, płuca tracą elastyczność i stają się coraz bardziej sztywne. Płuca nie mogą się już prawidłowo rozprężać. Oddychanie jest trudniejsze, ponieważ do wdechu trzeba użyć większej siły.

    Osoby z cukrzycą są bardziej narażone na zachorowanie na zwłóknienie płuc. Badania wykazały, że zwłaszcza u osób z chorobami nerek często dochodzi do zwłóknienia płuc jako późnego następstwa cukrzycy.

    Tutaj można dowiedzieć się więcej o chorobach nerek przy cukrzycy!

    I odwrotnie, wiele osób ze zwłóknieniem płuc cierpi również na cukrzycę.

    Nadciśnienie płucne jest również znane jako hipertonia płucna. W tej rzadkiej chorobie naczynia krwionośne w płucach ulegają silnemu zwężeniu, co powoduje wzrost ciśnienia krwi w naczyniach płucnych. Dochodzi do spowolnienia przepływu krwi, a prawa komora serca musi pompować krew do płuc z większą siłą. To z czasem przeciąża serce. Osoby z nadciśnieniem płucnym cierpią z powodu duszności i bólu w klatce piersiowej nawet przy najmniejszym wysiłku.

    Długotrwała cukrzyca może trwale uszkodzić naczynia krwionośne w organizmie, w tym naczynia płucne. Dlatego eksperci podejrzewają związek między nadciśnieniem płucnym a cukrzycą. Badania potwierdzają, że cukrzyca występuje częściej u osób z nadciśnieniem płucnym niż w populacji ogólnej. Nie jest jednak jasne, czy nadciśnienie płucne jest skutkiem cukrzycy, czy jej przyczyną.

    Istnieje szereg badań, które sugerują związek między cukrzycą a rakiem płuc. Możliwe jest, że cukrzyca zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc i pogarsza stan już istniejącego nowotworu. Rola cukrzycy w rozwoju raka płuc wymaga jednak dalszego wyjaśnienia.

    Naukowcy przypuszczają, że stale wysoki poziom cukru we krwi w cukrzycy sprzyja wzrostowi i namnażaniu się komórek nowotworowych. Dobra kontrola stężenia glukozy we krwi jest zatem szczególnie ważna dla osób z rakiem płuc i cukrzycą.

    Tutaj można dowiedzieć się więcej o cukrzycy i raku!

    Źródła:

    De Santi, F. et al.: Type 2 diabetes is associated with an increased prevalence of respiratory symptoms as compared to the general population. In: BMC Pulm Med, 2017, 17: 101
    Ehrlich, S. F. et al.: Patients diagnosed with diabetes are at increased risk for asthma, chronic obstructive pulmonary disease, pulmonary fibrosis, and pneumonia but not lung cancer. In: Diabetes Care, 2010, 33: 55-60
    George, C. et al.: Increased risk of respiratory diseases in adults with Type 1 and Type 2 diabetes. In: Diabetes Res Clin Pract, 2018, 142: 46-55
    Khateeb, J. et al.: Diabetes and Lung Disease: A Neglected Relationship. In: Rev Diabet Stud, 2019, 15: 1-15
    Kopf, S. et al.: Breathlessness and Restrictive Lung Disease: An Important Diabetes-Related Feature in Patients with Type 2 Diabetes. In: Respiration, 2018, 96: 29-40
    Lee, J. Y. et al.: Diabetes mellitus as an independent risk factor for lung cancer: a meta-analysis of observational studies. In: Eur J Cancer, 2013, 49: 2411-2423
    Lungenärzte im Netz: www.lungenaerzte-im-netz.de (Letzter Abruf: 22.08.2019)
    Lungeninformationsdienst: www.lungeninformationsdienst.de (Letzter Abruf: 21.08.2019)
    Robert Koch-Institut: Empfehlungen der Ständigen Impfkommission. (Letzter Abruf: 21.08.2019)
    Sona, M. F. et al.: Type 1 diabetes mellitus and risk of cancer: a meta-analysis of observational studies. In: Jpn J Clin Oncol, 2018, 48: 426-433
    Thomsen, S. F. et al.: Risk of asthma in adult twins with type 2 diabetes and increased body mass index. In: Allergy, 2011, 66: 562-568
    Yang, W. S. et al.: Pre-existing type 2 diabetes and risk of lung cancer: a report from two prospective cohort studies of 133 024 Chinese adults in urban Shanghai. In: BMJ Open, 2014, 4: e004875
    Stan: 31.10.2019