Co to jest cukrzyca typu 1?

1. Cukrzyca typu 1: co się za nią kryje?
2. Jakie są typowe objawy cukrzycy typu 1?
3. W jaki sposób jest diagnozowana cukrzyca typu 1?
4. W jaki sposób insulina reguluje poziom cukru we krwi?
5. Cukrzyca typu 1 w życiu codziennym
6. Ryzyko wystąpienia chorób wtórnych

Pierwsze objawy cukrzycy typu 1 powstają, kiedy organizm nie jest już prawie w stanie produkować insuliny a stężenie glukozy we krwi osiąga poziom zagrażający życiu. Często objawy rozwijają się w ciągu kilku tygodni a nawet dni.

Typowymi objawami cukrzycy typu 1 są:

• silne pragnienie,
• częste oddawanie moczu,
• utrata wagi,
• osłabienie mięśni,
• utrzymujące się zmęczenie i znużenie,
• zaburzenia widzenia.

Jeśli te objawy nie zostaną odpowiednio szybko rozpoznane i nie zostanie podjęte leczenie insuliną, może dojść do tzw. cukrzycowej kwasicy ketonowej. To zaburzenie metaboliczne idzie w parze z zakwaszeniem organizmu, która może prowadzić do utraty przytomności i zagrażać życiu.

Na cukrzycową kwasicę ketonową wskazują następujące objawy:  

• bóle brzucha, 
• wymioty, 
• nudności, 
• pogłębione kompulsywne oddychanie, 
• nieprzyjemny oddech lub mocz, 
• zaburzenia świadomości i utrata przytomności aż do śpiączki.

W przypadku cukrzycowej kwasicy ketonowej dochodzi do ostrej sytuacji nadzwyczajnej, która jak najszybciej musi zostać poddana leczeniu przez lekarza.

Jeśli podejrzewa się cukrzycę, badanie wykonane przez lekarza zwykle szybko wyjaśnia sprawę. Typowe są zmiany w obrazie krwi i moczu:

• Podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia)
• Zwiększone wydalanie cukru (glukozy) z moczem (glukozuria)
• Zakwaszenie krwi z powodu nagromadzenia ciał ketonowych (kwasica ketonowa)

Jeśli nie jest jasne, o jaki typ cukrzycy chodzi, można dodatkowo przeprowadzić test na obecność przeciwciał. Jeśli jego wynik jest pozytywny, chodzi o cukrzycę typu 1. Cukrzyca typu 1 rzadko występuje bez obecności przeciwciał.

U osób z prawidłową przemianą materii hormon insuliny, niczym klucz, gwarantuje wchłanianie cukru (glukozy) z krwi przez komórki ciała.

Powyższy przykład ilustruje, w jaki sposób cukier trafia z pożywienia do krwi, a następnie dzięki insulinie do komórek ciała:

1. Wchłaniamy energię z pożywienia: Zwłaszcza produkty bogate w węglowodany, takie jak np. chleb, makaron, ryż lub ziemniaki dostarczają organizmowi szybko dostępną energię.
2. Podczas trawienia węglowodany są rozkładane na małe składniki cukrowe (glukozę), które następnie przenikają z jelit do krwiobiegu.
3. Stężenie glukozy we krwi wzrasta.
4. Trzustka natychmiast rozpoznaje wzrost poziomu cukru we krwi. W reakcji na to uwalnia do krwi dokładną ilość insuliny.
5. Insulina wiąże się z komórkami organizmu i niczym klucz sprawia, że cukry z pożywienia są wchłaniane przez komórki organizmu.
6. Następnie stężenie glukozy we krwi ponownie spada do normalnego poziomu.

U osób z cukrzycą typu 1 trzustka nie jest już w stanie produkować insuliny. W efekcie cukier z pożywienia pozostaje we krwi.

Po zdiagnozowaniu cukrzycy typu 1, utracona funkcja trzustki musi zostać sztucznie zastąpiona zastrzykami z insuliny.

Dla osób z cukrzycą typu 1 oznacza to: Konieczność oszacowania ilości węglowodanów po każdym spożyciu posiłku i wypiciu napoju. Wynikiem tego jest ilość insuliny do podania wraz z posiłkiem – tzw. insulina w bolusie.

Ponadto osoby z cukrzycą typu 1 są również zdane na przyjmowanie insuliny pomiędzy posiłkami, aby utrzymać stabilny poziom stężenia glukozy we krwi. Dzięki temu są utrzymywane funkcje organów i procesy przemiany materii w organizmie. Insulina konieczna do pokrycia podstawowego zapotrzebowania jest również określana jako insulina w bolusie.

Więcej informacji na temat insulinoterapii można znaleźć tutaj.

Dla osób z cukrzycą typu 1 podawanie insuliny jest konieczne do życia. W tym celu dostępne są obecnie różne techniczne środki diabetologiczne.

Na przykład pompa insulinowa jest niewielkim urządzeniem, które jest podłączone do cewnika znajdującego się na ciele. Niewielka ilość insuliny jest stale uwalniana do krwi (dawka podstawowa), aby pokryć podstawowe zapotrzebowanie organizmu. Za pomocą pompy do posiłków podawane są indywidualne ilości insuliny w bolusie.

Dalsze informacje na temat technicznych możliwości leczenia cukrzycy typu 1 można znaleźć tutaj.

Poza podawaniem insuliny, kontrola stężenia glukozy we krwi stanowi istotną część leczenia diabetologicznego. Stężenie glukozy we krwi powinno w miarę możliwości znajdować się na stałym poziomie – najczęściej w zakresie od 70 do 180 mg/dl (od 3,9 do 10,0 mmol/l).

Jeśli poziom cukru we krwi spadnie zbyt nisko, należy przeciwdziałać hipoglikemii za pomocą produktów spożywczych bogatych w węglowodany. Godne polecenia są np. soki lub dekstroza. Jeśli natomiast stężenie glukozy we krwi jest zbyt wysokie, należy skorygować hiperglikemię za pomocą dawki insuliny.

Poza pomiarem pomiaru poziomu cukru we krwi za pomocą kropli krwi z opuszka palca, osoby z cukrzycą typu 1 korzystają obecnie często z czujnika do ciągłego monitorowania glukozy (urządzenie CGM). Czujnik ten stale mierzy zawartość cukru w podskórnej tkance tłuszczowej (cukier tkankowy), ułatwiając dzięki temu codzienne życie wielu pacjentek i pacjentów w czasie leczenia.

Pompę insulinową można połączyć z czujnikiem glukozy za pomocą tzw. hybrydowego systemu zamkniętej pętli (lub AID). Jeśli poziom cukru w tkankach spadnie zbyt nisko, podaż insuliny zostaje automatycznie wstrzymana. Jeśli natomiast poziom cukru w tkankach jest zbyt wysoki, podaż insuliny zostaje zwiększona. W przypadku posiłków osoby z cukrzycą w dalszym ciągu muszą samodzielnie podawać indywidualną dawkę insuliny za pomocą pompy insulinowej.

Pomimo zaawansowanej technologii leczenia, codziennym wyzwaniem dla osób dotkniętych tą chorobą jest utrzymanie stężenia glukozy we krwi na indywidualnym poziomie docelowym.

W porównaniu z osobami z prawidłową przemianą materii częściej dochodzi do wahań poziomu cukru we krwi. Wysoki poziom cukru we krwi uszkadza małe i duże naczynia krwionośne, a także nerwy. Może to wpływać na szereg narządów i prowadzić do powikłań. W związku z tym u osób z cukrzycą typu 1 ważne są regularne kontrole lekarskie.

Tutaj można znaleźć informacje na temat istniejących powikłań związanych z cukrzycą oraz sposobów ich zapobiegania.