Jakie są następstwa cukrzycy ciężarnych dla matki?
Wsparcie naukowe: dr hab. Sandra Hummel
Chociaż u większości kobiet z cukrzycą ciężarnych ciąża ma prawidłowy przebieg, to są one klasyfikowane jako kobiety wysokiego ryzyka. Cukrzyca ciężarnych może prowadzić zarówno do ostrych następstw, takich jak zakażenia dróg moczowych, jak i długotrwałych następstw, takich jak cukrzyca typu 2.
Regularne kontrole poziomu cukru we krwi, zdrowa dieta i wystarczająca ilość ruchu mogą pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia cukrzycy ciężarnych. Karmienie piersią może mieć również pozytywny wpływ na zdrowie matki w dłuższej perspektywie.
Jakie mogą być ostre następstwa cukrzycy ciężarnych dla matki?
U większości kobiet z cukrzycą ciężarnych ciąża ma normalny przebieg. Jeśli jednak poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki przez cały czas, zagrożenie dla zdrowia może pojawić się nawet w czasie ciąży.
Niektóre z zagrożeń, których może doświadczyć przyszła mama w czasie ciąży, obejmują:
- zakażenia dróg moczowych i pochwy;
- przedwczesne bóle, które zwiększają ryzyko przedwczesnego porodu;
- wysokie ciśnienie krwi, któremu czasami towarzyszy zwiększone wydalanie białka z moczem (stan przedrzucawkowy);
- poród przez cesarskie cięcie, ze względu na zwiększoną masę urodzeniową dziecka.
Warto wiedzieć:
U wielu kobiet z cukrzycą ciężarnych ciąża zazwyczaj ma normalny przebieg. Niemniej jednak utrzymujący się wysoki poziom cukru we krwi może mieć ostre oraz długoterminowe następstwa dla matki i dziecka.
Jakie mogą być długoterminowe następstwa cukrzycy ciężarnych dla matki?
Z reguły to zaburzenie metaboliczne ustępuje po urodzeniu dziecka. Niemniej jednak mogą wystąpić różne długoterminowe następstwa dla matki.
Cukrzyca typu 2: Długoterminowe ryzyko przewlekłej cukrzycy typu 2 jest szczególnie wysokie w przypadku cukrzycy ciężarnych. W Europie u około 20 na 100 kobiet z cukrzycą ciężarnych schorzenie to rozwija się w pierwszym roku po porodzie. W ciągu kolejnych 10 lat cukrzyca typu 2 rozwinie się u 30–60 na 100 kobiet z cukrzycą ciężarnych.
Zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 istnieje przede wszystkim u kobiet:
- które musiały wstrzykiwać insulinę w czasie ciąży;
- które już przed ciążą miały znaczną nadwagę (otyłość);
- są pochodzenia azjatyckiego.
Predyspozycje rodzinne również odgrywają rolę w osobistym ryzyku wystąpienia cukrzycy typu 2.
Zespół metaboliczny: W dłuższej perspektywie cukrzyca ciężarnych może również prowadzić do tzw. zespołu metabolicznego. Eksperci mówią o zespole metabolicznym, gdy kilka określonych chorób lub objawów występuje jednocześnie.
Choroby lub objawy zespołu metabolicznego obejmują:
- otyłość, szczególnie brzuszną;
- zwiększone ciśnienie krwi;
- dyslipidemię;
- podwyższony poziom cukru we krwi na czczo lub cukrzycę typu 2.
Zespół metaboliczny może powodować choroby układu krążenia, takie jak atak serca lub udar mózgu.
Choroby układu krążenia: W szeroko zakrojonym badaniu z udziałem ponad miliona matek naukowcy zaobserwowali u kobiet z cukrzycą ciężarnych o 40% zwiększone ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, takich jak atak serca.
Depresja: Kobiety z cukrzycą ciężarnych są bardziej narażone na depresję. Nie zostało jeszcze ostatecznie wyjaśnione, jakie czynniki ryzyka mają na to wpływ. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że przyrost masy ciała podczas ciąży i cesarskie cięcie mogą zwiększać ryzyko wystąpienia depresji.
Ryzyko nawrotu: U kobiet, które już chorowały na cukrzycę ciężarnych, istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia cukrzycy w kolejnej ciąży.
Jak zapobiec wystąpienia cukrzycy typu 2 po przebytej cukrzycy ciężarnych?
Kobiety z dużą nadwagą lub kobiety, które musiały wstrzykiwać insulinę w czasie ciąży, są najbardziej narażone na wystąpienie cukrzycy typu 2 po urodzeniu dziecka. Niemniej jednak rozwój cukrzycy typu 2 w późniejszym okresie życia można często opóźnić lub całkowicie mu zapobiec dzięki zdrowemu stylowi życia.
Ważne:
- zbilansowana dieta
- dużo ruchu
- powrót do prawidłowej masy ciała
Najlepiej zmienić styl życia przed ciążą lub w trakcie ciąży i kontynuować go po porodzie. Po urodzeniu dziecka należy regularnie wykonywać badania poziomu glukozy we krwi.
Warto wiedzieć:
Zbilansowana dieta, odpowiednia aktywność fizyczna w czasie ciąży i karmienia piersią po porodzie poprawiają poziom cukru we krwi oraz ogólny stan zdrowia matki i dziecka.
Ponadto karmienie piersią może mieć pozytywny wpływ na późniejsze ryzyko zachorowania matki na cukrzycę typu 2. U matek karmiących piersią, które cierpiały na cukrzycę ciężarnych, znacznie zmniejsza się ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 i zespołu metabolicznego do 15 lat po porodzie. Eksperci zalecają karmienie piersią przez co najmniej 4–6 miesięcy. Wprowadzanie pokarmów stałych u niemowlęcia należy rozpocząć najwcześniej od 5. miesiąca życia, a najpóźniej od 7. miesiąca życia. Niemowlęta powinny być karmione piersią tak długo, jak to możliwe.
Jak można oszacować ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 w późniejszym okresie życia?
Zespół badawczy opracował system punktowy, który można wykorzystać do oceny wystąpienia ryzyka cukrzycy typu 2 po przebytej cukrzycy ciężarnych.
Czynniki, które są brane pod uwagę są następujące:
- wskaźnik masy ciała (BMI) we wczesnej ciąży
- leczenie insuliną cukrzycy ciężarnych
- rodzinna predyspozycja do cukrzycy
- karmienie piersią
Podczas gdy pierwsze trzy czynniki ryzyka występują w momencie porodu, matki cierpiące na cukrzycę ciężarnych mogą aktywnie zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 dzięki karmieniu piersią.
Dokładny wynik jest obliczany w następujący sposób:
5 x BMI (we wczesnej ciąży) + 132 (jeśli cukrzyca ciężarnych była leczona insuliną) + 44 (jeśli matka ma rodzinne predyspozycje do cukrzycy) – 35 (jeśli matka karmiła dziecko piersią).
Im wyższy wynik, tym większe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 po przebyciu cukrzycy ciężarnych. Czynniki ryzyka o wartości dodatniej, takie jak leczenie insuliną w czasie ciąży, zwiększają ryzyko. Czynniki ryzyka o wartości ujemnej (np. karmienie piersią), zmniejszają ryzyko.
Znaczenie systemu punktowego:
Wynik | Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 w ciągu 5 lat po porodzie u kobiety z przebytą cukrzycą ciężarnych |
mniejsze lub równe 140 | |
raczej niskie ryzyko: 13 na 100 kobiet zachoruje | |
141-220 | średnie ryzyko: 31 na 100 kobiet zachoruje |
221-300 | podwyższone ryzyko: 60 na 100 kobiet zachoruje |
od 301 | |
bardzo wysokie ryzyko: 90 na 100 kobiet zachoruje |
Kliknij tutaj, aby wykonać test ryzyka wystąpienia cukrzycy po przebytej cukrzycy ciężarnych. (link w języku niemieckim)
Więcej informacji o cukrzycy ciężarnych
Źródła:
Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Langfassung. 2. Auflage. 2018
Deutsche Diabetes Gesellschaft et al.: S3-Leilinie Gestationsdiabetes mellitus (GDM) - Diagnostik, Therapie und Nachsorge. Patientinnenempfehlung. 2. Auflage. 2018
Köhler, M. et al.: Development of a simple tool to predict postpartum diabetes in women with gestational diabetes mellitus. In: Acta Diabetol, 2016, 53: 433-437
Schäfer-Graf, U. et al.: Gestationsdiabetes mellitus (GDM), Diagnostik, Therapie und Nachsorge – Kurzfassung der S3-Leitlinie. In: Diabetologie, 2021, 16: S215-S225
Yu, Y. et al.: Gestational Diabetes Mellitus and the Risks of Overall and Type-Specific Cardiovascular Diseases: A Population- and Sibling-Matched Cohort Study. In: Diabetes Care, 2022, 45: 151-159
Stan: 14.12.2022