Pokaż główną treść

Odżywianie przy cukrzycy typu 1: W ten sposób utrzymasz cukier pod kontrolą

Wsparcie naukowe: dr Ulrike Becker 

To jedno z największych wyzwań dnia codziennego dla diabetyka: Utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi po uprawianiu sportu. Gdy jednak człowiek pozna i opanuje czynniki mające wpływ na poziom cukru oraz dobierze odpowiednią aktywność sportową, jest w stanie bez przeszkód uprawiać sport również w cukrzycy typu 1.  

Sport jest ważną częścią życia wielu osób z cukrzycą typu 1 i przynosi wiele korzyści dla zdrowia. Aktywność fizyczna niesie jednak ze sobą również ryzyko. Może prowadzić do zaburzeń metabolicznych podczas uprawiania sportu lub tuż po nim. Ryzyko wystąpienia hipoglikemii może być zwiększone przez kilka godzin po zakończeniu aktywności oraz w nocy.  

Z tego powodu wiele osób z cukrzycą typu 1 boi się regularnie uprawiać sport. Jednak jeżeli weźmiemy pod uwagę niektóre czynniki oraz zrozumiemy zmienność glikemii, terapię można krok po kroku dopasować i zoptymalizować. 

Ogólnie rzecz biorąc, osoby z cukrzycą typu 1 mogą uprawiać niemal wszystkie rodzaje sportu, jeśli tylko monitorują poziom glukozy we krwi. Dzieci z cukrzycą typu 1 powinny uczestniczyć w szkolnych zajęciach sportowych pod warunkiem, że nauczyciele zostaną o tym poinformowani i będą obserwować dzieci podczas uprawiania sportu. Nawet wśród sportowców wyczynowych zdarzają się osoby z cukrzycą typu 1. 

Należy jednak zachować szczególną ostrożność w przypadku sportów takich jak nurkowanie, skoki ze spadochronem lub wspinaczka ekstremalna. W razie zaburzeń świadomości — na przykład wskutek hipoglikemii — ich uprawianie wiąże się z podwyższonym ryzykiem. Te sporty ekstremalne wymagają bowiem szczególnie ostrożnego postępowania poprzedzonym indywidualnym przygotowaniem oraz intensywnym szkoleniem.



1. Jakie korzyści ze sportu odnoszą osoby z cukrzycą typu 1?

Ruch zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego oraz wielu powikłań związanych z cukrzycą. Sport może również przyczynić się do osiągnięcia zdrowej masy ciała oraz jej utrzymania przez długi czas. 

Natomiast w insulinooporności regularny ruch sprawia, że komórki szybciej reagują na hormon insuliny. Wskutek tego poprawia się długoterminowa pamięć naszej zawartości cukru we krwi (wartość HbA1c).


2. Jak wygląda prawidłowy metabolizm cukrów w czasie uprawiania sportu?

Gdy uprawiamy sport, komórki wykorzystują cukier we krwi do produkcji energii. Dlatego poziom cukru we krwi spada podczas ruchu. U osób bez cukrzycy, u których występuje prawidłowa przemiana materii, organizm natychmiast reaguje na spadek cukru.  

  • W przypadku niskich wartości cukru trzustka dostarcza mniej insuliny do krwiobiegu. Inaczej insulina dodatkowo obniżałaby poziom cukru we krwi. 

  • Gdy poziom cukru jest niski, do gry wkracza również wątroba. W takim wypadku magazynuje ona cukier w formie glikogenu, aby w razie potrzeby móc go uwolnić.  

Aby jednak cukier pozostawał w normie, zamiast się podwyższać, organizm radzi sobie w następujący sposób: 

  • Trzustka zaczyna na nowo wydzielać insulinę. Komórki pochłaniają cukier z krwi, przez co jego zawartość we krwi spada. 

Dzięki tym przemianom organizm jest w stanie również podczas wysiłku fizycznego utrzymywać cukier w normie. 

 

W przypadku cukrzycy typu 1 organizm nie wydziela jednak insuliny. Zamiast tego diabetyk musi sam ją sobie wstrzykiwać. Z uwagi na to, że zapotrzebowanie na insulinę w różnych sytuacjach i o różnych porach jest inne, utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru u osób z cukrzycą typu 1 może być prawdziwym wyzwaniem.


3. Jak sport wpływa na poziom cukru we krwi u osób z cukrzycą typu 1?

W przypadku cukrzycy typu 1 osoba uprawiająca sport musi uważać, aby poziom cukru zbytnio nie spadł ani się nie zwiększył. Chodzi bowiem o to, aby uniknąć niedocukrzenia (hipoglikemii) lub przecukrzenia (hiperglikemii).  

Jednak kiedy rozważy się różne czynniki w zależności od dyscypliny sportu i wybierze odpowiedni sposób postępowania, można z reguły zapobiec nadmiernym wahaniom poziomu cukru we krwi.  

Bowiem to, jak zachowuje się cukier podczas uprawiania sportu, zależy od wielu zmiennych. Liczy się przede wszystkim rodzaj sportu, jego intensywność oraz czas ruchu. Innym czynnikiem, który ma wpływ na poziom cukru we krwi, jest pora uprawiania sportu.

Warto wiedzieć:

Również wiosenne porządku, krótki spacer lub zabawa podczas szkolnej przerwy wymagają energii, przez co mogą obniżać poziom cukru we krwi. 

Rodzaj sportu i jego intensywność

Wyróżnia się ćwiczenia tlenowe i beztlenowe. Ćwiczenia tlenowe obejmują ciągłą, powtarzającą się aktywność dużych grup mięśniowych (na przykład wędrówka, jazda na rowerze, bieganie lub pływanie), zaś ćwiczenia beztlenowe opierają się o krótkie, szybkie jednostki treningowe (na przykład sprint lub intensywny trening siłowy). Z reguły podczas uprawiania sportu wykorzystuje się oba rodzaje ćwiczeń. 

Ich wpływ na poziom cukru we krwi może być jednak różny, biorąc pod uwagę rodzaj treningu oraz jego intensywność: Dłuższe treningi siłowe (sporty wytrzymałościowe), czyli ćwiczenia tlenowe, obniżają poziom cukru, natomiast krótkie, intensywne ćwiczenia, tj. ćwiczenia beztlenowe, mogą prowadzić do wzrostu poziomu cukru we krwi. 

Aby uniknąć wahań poziomu cukru podczas uprawiania sportu, przeczytaj poniższy akapit.

Warto wiedzieć:

Zakres oraz intensywność ruchu decyduje o tym, jak zużywana jest energia. W przypadku krótkich, bardzo intensywnych obciążeń — ćwiczeń beztlenowych trwających do 2 minut — wytwarzane są ogromne ilości energii. Podczas średnio intensywnych treningów trwających od 1 do 2 godzin następuje uwalnianie cukru w postaci glikogenu — możliwości jego magazynowania są jednak ograniczone. W miarę trwania treningu dochodzi w końcu do spalania tłuszczu. 

Pora dnia a zapotrzebowanie na insulinę 

Około południa i o północy, z uwagi na naturalne wahania hormonów, zapotrzebowanie na insulinę jest zwykle mniejsze niż z samego rana lub wieczorem. Dlatego zaleca się nie obniżać zbytnio poziomu insuliny podczas uprawiania spotu w porach dnia, gdy zapotrzebowanie na nią jest wysokie, aby zminimalizować ryzyko przecukrzenia.  

Działanie insuliny a rodzaj i ilość wcześniej spożytych produktów 

Należy też zwrócić uwagę na to, ile insuliny w momencie uprawiania sportu działa jeszcze w organizmie. W zależności od zaaplikowanej dawki insuliny może ona działać w organizmie jeszcze przez wiele godzin po spożytym posiłku. Jeżeli w tym czasie osoba z cukrzycą typu 1 uprawia sport, cukier we krwi może drastycznie się obniżyć.  

Na poziom cukru ma wpływ również rodzaj oraz ilość spożytych wcześniej węglowodanów: Węglowodany złożone (zawarte np. w pełnoziarnistym pieczywie, warzywach i owocach) wolniej rozkładają się we krwi. Również spożycie węglowodanów w połączeniu z tłuszczami może wpływać na poziom cukru jeszcze wiele godzin po posiłku. 

Niedocukrzenie po uprawianiu sportu: Efekt wypełniania mięśni 

Hipoglikemia może wystąpić także wiele godzin po zakończeniu uprawiania sportu. Wynika to ze zwiększonej wrażliwości na insulinę oraz z tzw. efektu wypełniania mięśni po ćwiczeniach. Organizm stara się uzupełnić glikogen w mięśniach. Pobiera wtedy cukier (glukozę) z krwi, co może prowadzić do niedocukrzenia przez co najmniej 24 godzin po treningu. Ryzyko hipoglikemii występuje zwłaszcza w nocy, dlatego osoby chorujące na cukrzycę typu 1 powinny po uprawianiu sportu regularnie sprawdzać poziom cukru. 

Osobom z cukrzycą typu 1, które w nocy cierpią na hipoglikemię, zaleca się treningi poranne zamiast wieczornych. 

Ważne: Również po krótkim, intensywnym wysiłku beztlenowym może dojść do niedocukrzenia. W zależności od intensywności treningu podczas uprawiania różnych dyscyplin sportowych, gdzie ma miejsce na zmianę wysiłek tlenowy i beztlenowy, może dojść zarówno do hipoglikemii, jak i hiperglikemii.

Warto wiedzieć:

Dowiedz się więcej od naszego zespołu z doświadczeniem w temacie cukrzycy typu 1, zwłaszcza jeśli niedawno zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę lub chcesz spróbować innej dyscypliny sportu. Poszukaj odpowiedzi również na forach internetowych, gdzie znajdziesz opisane doświadczenia innych osób z cukrzycą typu 1. 


4. Jak uniknąć zaburzeń metabolicznych podczas uprawiania sportu?

  • Częste kontrole poziomu cukru 
    Sprawdzaj regularnie poziom cukru we krwi (przed wysiłkiem fizycznym, w trakcie i po nim), aby móc odpowiednio wcześnie zareagować. 

    Poziom wyjściowy 
    Przed rozpoczęciem aktywności fizycznej poziom glukozy we krwipowinien wynosić poniżej 270 mg/dl (15 mol/l). Zalecany jest poziom glukozy we krwi od 126 do 180 mg/dl (od 7,0 do 10,0 mol/l). Jeśli poziom glukozy we krwi jest wyższy niż 270 mg/dl (15 mol/l), a we krwi lub moczu wykryto keton, nie należy uprawiać sportu. Istnieje ryzyko wystąpienia kwasicy ketonowej.  

    Jeśli poziom glukozy we krwi jest niższy niż 90 mg/dl (5,0 mol/l), nie wolno rozpoczynać ćwiczeń. Istnieje ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Zjedz węglowodany i poczekaj trochę. Polecamy owoce (na przykład surowe banany) lub płynne węglowodany (soki itp.). 

    Indywidualne różnice w poziomie cukru w zależności od dyscypliny sportu 
    Należy pamiętać, że poziom cukru we krwi może reagować inaczej w zależności od rodzaju sportu. Sporty wytrzymałościowe, takie jak jogging, jazda na rowerze czy pływanie, obniżają poziom cukru we krwi. Z drugiej strony, poziom cukru we krwi może tymczasowo wzrosnąć podczas energicznych, zmiennych obciążeń, takich jak sporty siłowe lub sprinterskie. Poniżej przeczytasz o tym, jak dopasować leczenie do jednostki treningowej. Z uwagi na to, że do niedocukrzenia może dojść również później, należy ostrożnie dostosowywać poziom insuliny. Kontroluj poziom cukru we krwi po ćwiczeniach.
     
  • Miej w pogotowiu węglowodany 
    Zabieraj ze sobą na trening węglowodany szybko uwalniające energię. Węglowodany w formie płynnej, jak na przykład sok, nadają się znakomicie. Pozwoli to na natychmiastową reakcję w przypadku wystąpienia hipoglikemii. W razie wielogodzinnego treningu, np. wędrówki, warto mieć przy sobie również węglowodany o dłuższym czasie uwalniania energii (takie jak batoniki zbożowe, kanapki itp.), aby utrzymywać poziom cukru na właściwym poziomie.
     
  • Stres podwyższa poziom cukru we krwi 
    Stres, np. przed zawodami sportowymi i związany z nim wyrzut adrenaliny może tymczasowo podnieść poziom glukozy we krwi. Należy uważać na samodzielne regulowanie poziomu cukru insuliną, aby uniknąć późniejszego niedocukrzenia. W takich sytuacjach należy dokładnie mierzyć poziom cukru we krwi. 
     
  • Prowadź dziennik sportu 
    Reakcja organizmu na sport jest bardzo indywidualna i zależy od rodzaju sportu. Aby nabrać doświadczenia, warto prowadzić dziennik sportu. Zapisywanie w nim wartości glukozy, dawek insuliny oraz przyjmowanych węglowodanów pomaga wypracować odpowiednie schematy działania. Później łatwiej jest zoptymalizować terapię pod kątem uprawiania sportu.
     
  • Węglowodany o długim uwalnianiu po uprawianiu sportów wytrzymałościowych 
    Hipoglikemia może wystąpić jeszcze kilka godzin po ćwiczeniach wytrzymałościowych i intensywnym wysiłku. Aby uniknąć hipoglikemii w nocy, w razie konieczności wieczorem po uprawianiu sportów wytrzymałościowych należy spożywać dodatkowe wolno działające węglowodany (chleb pełnoziarnisty, makaron pełnoziarnisty lub nasiona roślin strączkowych). 

    Tutaj można dowiedzieć się, co robić w nagłych wypadkach. 
     
  • Poinformuj otoczenie o cukrzycy 
    Poinformuj przyjaciół, trenerów i nauczycieli o swoim stanie zdrowia i o tym, co należy zrobić w przypadku hipoglikemii.

Warto wiedzieć:

W przypadku pytań dotyczących sportu i cukrzycy, IDAA (międzynarodowe stowarzyszenie sportowców z cukrzycą) (Linki w języku niemieckim) oferuje wiele informacji i kontaktów, a także wskazówki dotyczące interesujących wydarzeń. 


5. Dostosowanie leczenia: czy są dostępne jakieś wskazówki?

Regulacja terapii przed uprawianiem sportu może być przeprowadzona na 3 sposoby: 

  • Dodatkowe spożycie węglowodanów 

  • Zmniejszenie dawki insuliny 

  • Połączenie obu sposobów 

Trudno jest podać ogólne wytyczne, w jakim stopniu należy zmniejszyć spożycie insuliny przed aktywnością fizyczną. Osoby z cukrzycą typu 1 powinny zatem pamiętać o wcześniejszym omówieniu planowanego programu treningowego ze swoim lekarzem. W ukierunkowanych sesjach treningowych uczą się oni oceniać indywidualną reakcję swojego metabolizmu na obciążenie organizmu.  

Jaki powinien być poziom cukru przed rozpoczęciem treningu? 

Żelazna zasada: Przed obciążeniem organizmu należy zbadać poziom cukru we krwi.  

W przypadku treningu tlenowego, który trwa maksymalnie godzinę (np. Spacer, wędrówka, bieganie lub pływanie), poziom cukru powinien wynosić od 126 do 180 mg/dl (7,0 do 10,0 mmol/l).  

W razie zaplanowanego wysoce intensywnego treningu beztlenowego (np. Trening wytrzymałościowy lub sprint), zalecane są wartości od 90 do 124 mg/dl (5,0 do 6,9 mmol/l), ponieważ wtedy cukier jest stabilny i mniej się obniża, niż w przypadku treningu tlenowego.

Poniższa tabela pokazuje, jak utrzymać prawidłowy poziom cukru podczas zaplanowanych sesji treningowych.  

Cukier wyjściowy 

 

poniżej 90 mg/dl  
(5 mmol/l) 

+10 do 20 g węglowodanów — zacznij, gdy cukier wynosi powyżej 90 mg/dl (5 mmol/l), ściśle kontroluj poziom cukru 

90–124 mg/dl  
(5–6,9 mmol/l) 

+10 g węglowodanów przed treningiem tlenowym — rozpocznij trening beztlenowy oraz wysoko intensywny trening interwałowy (HIIT) 

126–180 mg/dl  
(7–10 mmol/l) 

Rozpocznij trening tlenowy — zacznij trening beztlenowy lub HIIT, poziom cukru może wzrosnąć 

182–270 mg/dl  
(10,1–15 mmol/l) 

Rozpocznij trening tlenowy — zacznij trening beztlenowy, poziom cukru może wzrosnąć 

powyżej 270 mg/dl  
(15 mmol/l) 

Sprawdź ciała ketonowe: 

  • niski poziom ketonów (poniżej 0,6 mmol/l) lub poniżej 2+ na pasku testowym Rozpocznij trening o niskiej lub umiarkowanej aktywności, ściśle kontroluj poziom cukru, uważaj przy intensywnych aktywnościach, cukier może dalej rosnąć; 
  • lekko podwyższony poziom ketonów (poniżej 1,4 mmol/l) tylko lekka aktywność przez maksymalnie 30 minut, ostrożnie dostosuj poziom insuliny; 
  • znacznie podwyższony poziom ketonów (powyżej 1,5 mmol/l) nie wykonuj aktywności fizycznych — kwasica ketonowa 
 

Zmodyfikowano według Riddell, M. C. et al.: Exercise Management in type 1 diabetes: a consensus statement. In: Lancet Diabetes Endocrinol, 2017, 5: 377-390

Dostosowanie dawki insuliny — bolus i basal 

Dostosowanie dawki insuliny odbywa się poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na insulinę podstawową lub dawkę podstawową i/lub redukcję dawki insuliny szybkodziałającej (insuliny posiłkowej). To, która droga jest właściwa w danym przypadku, zależy również od wielu indywidualnych czynników. Poniżej przedstawiono kilka wskazówek, które mogą być pomocne w dostosowaniu dawki insuliny: 

 

  • Insulina w bolusie (insulina posiłkowa): Kiedy planujesz aktywność fizyczną trwającą 2–3 godziny po posiłku, po którym aplikujesz sobie insulinę podstawową, dobrze jest zredukować ilość insuliny podstawowej w zależności od intensywności treningu. Pomoże Ci w tym poniższa tabela. 

  • Insulina podstawowa (podstawowe zapotrzebowanie): Przed aktywnością sportową trwającą kilka godzin lub cały dzień, należy podać sobie do 25% mniej insuliny bazowej (dodatkowo, oprócz zmniejszenia dawki insuliny posiłkowej). Różni się to jednak znacznie u poszczególnych osób i musi zostać przetestowane w zależności od intensywności i czasu trwania obciążenia.  

  • Dawka insuliny podstawowej (ogólne zapotrzebowanie w przypadku stosowania pompy insulinowej): W miarę możliwości należy zmniejszyć dawkę insuliny bazowej już 60–90 minut przed treningiem o 50–80%. Jeżeli zrobisz to na krótko przed treningiem, poziom cukru może bardziej się obniżyć. Redukcja dawki insuliny podstawowej zależy od wielu czynników i dlatego należy ustalać ją indywidualnie. Z reguły zaleca się w razie przyjmowania krótko działającego analogu insuliny zastopować dawkę podstawową o maksymalnie 2 godziny.  

 

Jeśli za bardzo zmniejszysz dawkę insuliny, może dojść do hiperglikemii — zwłaszcza po intensywnym treningu.

Zmniejszenie dawki insuliny w bolusie (insuliny posiłkowej)

w zależności od czasu trwania oraz intensywności treningu (jeżeli trening trwa 2–3 godziny i odbywa się po ostatnim posiłku) 

 

Czas trwania treningu 30 minut 

Czas trwania treningu 60 minut 

Lekki trening tlenowy (np. Spacer, wędrówka, spokojna jazda na rowerze) 

Zmniejszenie o 25 procent 

Zmniejszenie o 50 procent 

Umiarkowany trening tlenowy (np. Bieganie, szybsza jazda na rowerze, pływanie) 

Zmniejszenie o 50 procent 

Zmniejszenie o 75 procent 

Intensywny trening tlenowy (np. Piłka nożna, siatkówka, trening wytrzymałościowy) 

Zmniejszenie o 75 procent 

Jednostki treningowe o tej intensywności zwykle nie trwają dłużej niż 60 minut 

Intensywny trening tlenowy lub beztlenowy (np. Sprint, intensywny trening wytrzymałościowy lub interwałowy) 

Brak redukcji 

Jednostki treningowe o tej intensywności zwykle nie trwają dłużej niż 60 minut 

Zmodyfikowano według Rhabasa-Lhoret, R. et al.: Guidelines for Premeal Insulin Dose Reduction for Postprandial Exercise of Different Intensities and Durations in Type 1 Diabetic Subjects Treated Intensively With a Basal-Bolus Insulin Regimen (Ultralente-Lispro). In: Diabetes Care, 2001, 24: 625-630

Warto wiedzieć:

Dostosowanie leczenia do jednostek treningowych może zadziałać jedynie w połączeniu z odpowiednio dobranym leczeniem, regularnym mierzeniem poziomu cukru oraz wykonywaniem ćwiczeń w oparciu o warunki życia codziennego. 

Zalecenia dotyczące spożywania węglowodanów 

Oprócz dopasowania dawki insuliny należy również zwrócić uwagę na spożycie węglowodanów w celu uniknięcia hipoglikemii. 

  • Kiedy po 60 minutach treningu nadal działa insulina podstawowa, należy co 30 minut spożyć do 30 g węglowodanów.  

  • Podczas treningów wynoszących 60–150 minut należy co godzinę przyjąć 30–60 g węglowodanów. Gdy nadal działa insulina w bolusie, należy spożyć do 90 g węglowodanów. 

  • W przypadku treningów trwających ponad 150 minut zalecane jest spożycie 30–90 g węglowodanów raz na godzinę. 

Unikaj niedocukrzenia po uprawianiu sportu 

Po treningu organizm próbuje uzupełnić puste zapasy glikogenu w mięśniach. Dla osób z cukrzycą typu 1 oznacza to zwiększone ryzyko niedocukrzenia. Należy uważać szczególnie podczas intensywnych treningów późnym popołudniem lub wieczorem, ponieważ do hipoglikemii może dojść w nocy. Można temu zapobiec, zmniejszając ilość insuliny podstawowej o 50 procent podawanej po posiłku po odbytym treningu. Dodatkowo przed pójściem spać można zjeść przekąskę o niskim indeksie glikemicznym (IG). Ryzyko niedocukrzenia można zredukować również poprzez obniżenie dawki podstawowej o 20 procent. W razie potrzeby należy zmierzyć poziom cukru w nocy.

Warto wiedzieć:

Spożycie alkoholu po ćwiczeniach fizycznych dodatkowo zwiększa ryzyko nocnej hipoglikemii. 


6. Jak technologia diabetologiczna może pomagać podczas uprawiania sportu?

Pompy insulinowe, systemy ciągłego monitorowania glukozy (systemy CGM) oraz hybrydowe systemy closed loop ułatwiają osobom z cukrzycą typu 1 dostosowanie terapii podczas uprawiania sportu.  

 

Za pomocą pompy insulinowej można na pewien czas zmniejszyć podaż insuliny podstawowej (insuliny bazowej). 

Osoba nosząca CGM zawsze ma kontrolę nad poziomem glukozy we krwi podczas uprawiania sportu. Podczas treningu może jednak wystąpić większe opóźnienie pomiędzy rzeczywistym odczytem poziomu glukozy we krwi a stężeniem glukozy w tkankach. Dlatego zaleca się w przypadku systemów z alarmem ustalić granicę tak wysoko, jak to możliwe — na przykład na 100 mg/dl (5,6 mmol/l). Wówczas użytkownik na czas dowie się o niskim poziomie cukru również wtedy, gdy wartość stężenia glukozy w tkankach (jeszcze) jest wyższa, niż wartość cukru we krwi. 

Obecnie dostępne są również systemy, które przekazują aktualne wartości cukru innym użytkownikom za pośrednictwem smartfonu. Przykładowo, rodzice mogą śledzić wartości swoich dzieci podczas uprawiania sportu.  

 

Do tego istnieją hybrydowe systemy closed loop, które automatycznie dostosowują terapię insulinową do uprawianego sportu. W miarę możliwości należy wprowadzić do urządzenia godzinę przed rozpoczęciem treningu czas jego trwania oraz intensywność. Algorytm automatycznie zredukuje dawkę podstawową oraz insulinę w bolusie do podania po posiłku. Hybrydowe systemy closed loop mogą zatem ułatwić postępowanie z cukrzycą podczas aktywności fizycznej. 

Tutaj można dowiedzieć się więcej o insulinoterapii!

Źródła:

Becker, U. et al.: Sport mit Typ 1 Diabetes. In: Diabetologe, 2021, 17: 121-130
Bohn, B. et al.: Impact of Physical Activity on Glycemic Control and Prevalence of Cardiovascular Risk Factors in Adults With Type 1 Diabetes: A Cross-sectional Multicenter Study of 18,028 Patients. In: Diabetes Care, 2015, 38: 1536-1543
Eckstein, M. L. et al.: Time in Range for Closed-Loop Systems versus Standard of Care during Physical Exercise in People with Type 1 Diabetes: A Systematic Review and Meta-Analysis. In: J Clin Med, 2021, 10: 2445
Esefeld, K. et al.: Diabetes, Sport und Bewegung. In: Diabetologe, 2020, 16: 292-299
Internationale Vereinigung diabetischer Sportler: Anpassung der Diabetes-Therapie an körperliche Belastung und Sport. (Letzter Abruf: 09.11.2022)
Moser, O. et al.: Glucose management for exercise using continuous glucose monitoring (CGM) and intermittently scanned CGM (isCGM) systems in type 1 diabetes – Position Statement of the European Association for the Study of Diabetes (EASD) and of the International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes (ISAD) endorsed by JDRF and supported by the American Diabetes Association (ADA). In: Diabetologia, 2020, 63: 2501-2520
Rhabasa-Lhoret, R. et al.: Guidelines for Premeal Insulin Dose Reduction for Postprandial Exercise of Different Intensities and Durations in Type 1 Diabetic Subjects Treated Intensively With a Basal-Bolus Insulin Regimen (Ultralente-Lispro). In: Diabetes Care, 2001, 24: 625-630
Riddell, M. C. et al.: Exercise Management in type 1 diabetes: a consensus statement. In: Lancet Diabetes Endocrinol, 2017, 5: 377-390
Tikkanen-Dolenc, H. et al.: Frequent and intensive physical activity reduces risk of cardiovascular events in type 1 diabetes. In: Diabetologia, 2017, 60: 574-580
Stan: 09.11.2022