Pokaż główną treść
Wspólna oferta Helmholtz Munich, Niemieckiego Centrum Diabetologicznego i Niemieckiego Centrum Badań nad Cukrzycą

Zmniejszanie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia i otyłości

Wsparcie naukowe: prof. dr Michael Hummel

Choroby układu krążenia, cukrzyca typu 2 i znaczna nadwaga (otyłość) należą do najczęstszych chorób w Niemczech i na świecie. W samych Niemczech 4 miliony ludzi cierpi na niewydolność serca, która często jest następstwem innych chorób serca, takich jak zawał serca lub zaburzenia rytmu serca. Co najmniej 8,7 miliona osób żyje ze zdiagnozowaną cukrzycą typu 2, a niemal 13 milionów osób ma znaczną nadwagę (otyłość).

Zdrowy tryb życia obejmujący zbilansowaną i zdrową dietę, dużo ruchu, unikanie palenia tytoniu, jak najmniejsze spożycie alkoholu, wystarczającą ilość snu i dobre radzenie sobie ze stresem pomaga skutecznie zapobiegać chorobom układu krążenia, cukrzycy typu 2 i otyłości.

Ponadto zrównoważony i zdrowy tryb życia chronijednocześnie klimat i środowisko naturalne. Nawet osoby już chore mogą pozytywnie wpłynąć na swoją chorobę i poprawić jakość swojego życia poprzez przejście na zdrowy tryb życia.



1. Zdrowa dieta dla serca i przemiany materii

Zdrowa i zbilansowana dieta zmniejsza ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2 i wielu innych chorób – a jednocześnie poprawia kondycję, samopoczucie i wydajność. Zalecana zdrowa dieta jest zróżnicowana, oparta głównie na produktach pochodzenia roślinnego, z dużą ilością warzyw, owoców, roślin strączkowych i produktów pełnoziarnistych.

Zalecenia żywieniowe „Jedz i pij dobrze” Niemieckiego Towarzystwa Żywieniowego (z niem. „Deutschen Gesellschaft für Ernährung”, DGE) zawierają wskazówki dla zdrowych osób dorosłych w wieku od 18 do 65 lat. Pozytywny wpływ na zdrowie mogą mieć także różne diety, takie jak dieta wegańska, wegetariańska, śródziemnomorska czy dieta DASH (specjalna dieta stosowana w leczeniu i zapobieganiu nadciśnienia). Nie ma JEDNEJ diety idealnej dla każdego. Zdrowa dieta powinna także odpowiadać własnym preferencjom i być łatwa do wdrożenia w życiu codziennym.

Więcej informacji i wskazówek na temat tego, jak może wyglądać zdrowa dieta, można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


2. Sport i aktywność fizyczna – w jaki sposób pozytywnie wpływają na zdrowie?

Sport i regularna aktywność fizyczna w życiu codziennym pomagają zapobiegać różnym chorobom, takim jak: nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, cukrzyca typu 2 i znaczna nadwaga (otyłość).

Obowiązuje następująca zasada – każdy rodzaj ruchu jest dobry dla zdrowia. Udowodniono, że regularne wchodzenie po schodach poprawia sprawność fizyczną. Idealne jest połączenie sportów wytrzymałościowych i treningu siłowego. Z jednej strony wzmacnia to układ krążenia, z drugiej – pomaga zapobiegać problemom z układem mięśniowo-szkieletowym.

W wielu przypadkach osoby z przebytą chorobą mogą pozytywnie wpłynąć na przebieg bieżącej choroby i poprawić jakość własnego życia poprzez regularne uprawianie sportu i ćwiczeń fizycznych. Regularne ćwiczenia po przebytym zawale serca zmniejszają ryzyko kolejnego zawału. U osób chorych na cukrzycę typu 2 ćwiczenia fizyczne poprawiają także wrażliwość komórek organizmu na insulinę.

Wybór sportu i intensywność ćwiczeń powinny być uzależnione od indywidualnego stanu zdrowia. W przypadku przebytych chorób lub podeszłego wieku należy najpierw zasięgnąć porady lekarza. Zasadniczo zaleca się rozpoczęcie od krótkich sesji treningowych lub regularne włączanie ćwiczeń do codziennego życia, np. poprzez krótkie spacery.

Więcej informacji na temat wpływu regularnych ćwiczeń poprawiających stan zdrowia można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


3. W jaki sposób zredukować nadwagę w dłuższej perspektywie?

Nadwaga i znaczna nadwaga (otyłość) mają ogromny wpływ na jakość życia i zdrowie. Czynniki te znacznie zwiększają ryzyko chorób serca, takich jak niewydolność serca oraz cukrzyca typu 2 i wielu innych chorób. W Niemczech więcej niż co druga osoba ma nadwagę lub znaczną nadwagę (otyłość). Dotyczy to częściej mężczyzn niż kobiet.  

Dobra wiadomość – zrzucenie zaledwie kilku kilogramów pozytywnie wpływa na zdrowie i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób wtórnych. W rezultacie wyraźnie spada ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu i tłuszczów we krwi, a także powoduje to, odciążenie wątroby i układu mięśniowo-szkieletowego. U osób chorych na cukrzycę redukcja masy ciała poprawia poziom cukru we krwi. Generalnie ryzyko chorób serca znacznie się obniża. 

Diety „cud” zwykle prowadzą jedynie do krótkotrwałego sukcesu i dalszego przyrostu masy ciała, tzw. efektu jo-jo. Dlatego ważne jest, aby trwale zmienić swój tryb życia. Najważniejsze są: zbilansowana i niskokaloryczna dieta, regularne ćwiczenia fizyczne i długoterminowa zmiana własnego zachowania. 

Więcej informacji i wskazówek dotyczących zdrowej, długotrwałej redukcji masy ciała można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


4. Zrównoważony i zdrowy tryb życia

Zrównoważony tryb życia oznacza prowadzenie takiego trybu życia, aby przyszłe pokolenia mogły żyć tak jak my. Ważne cele to: zmniejszenie śladu CO2 i ochrona zasobów. Można to osiągnąć m.in. poprzez zrównoważony i zdrowy tryb życia.

Istnieje wiele sposobów na zmniejszenie osobistego śladu CO2, np. używanie energooszczędnych głowic prysznicowych, robienie zakupów w sposób zrównoważony, o ile to możliwe, unikanie podróży samochodem i samolotem, ocieplenie (izolacja) domu lub korzystanie z ekologicznej energii elektrycznej – często przy okazji oszczędza się pieniądze.

Zdrowy tryb życia połączony z regularną aktywnością fizyczną oraz sezonową i regionalną żywnością nie tylko chroni środowisko, ale także pomaga być zdrowszym. W ten sposób można również zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób krążenia i cukrzycy typu 2. Ponadto zmiany klimatyczne w przypadku osób cierpiących na choroby układu krążenia, cukrzycę lub otyłość mogą być szczególnie niebezpieczne.

Więcej informacji na temat zrównoważonego i zdrowego trybu życia, a także praktyczne wskazówki dotyczące przyjaznego dla klimatu życia codziennego i okresów upałów można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


5. Redukcja stresu dla poprawy zdrowia

Wiele osób wie, co oznacza codzienny stres, niezależnie od tego, czy chodzi o ostateczny termin w pracy, spóźnienie na poranny autobus, czy też zbyt wiele rzeczy do zrobienia jednocześnie. W przypadku długotrwałego stresu należy zachować ostrożność, ponieważ długotrwały stres wyraźnie zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, zawału serca, udaru mózgu i wielu innych chorób. 

Ważne jest, aby podjąć aktywne środki zaradcze – zmniejsz czynniki stresogenne, takie jak zbyt wiele spotkań i ciągły stres. Ponadto techniki relaksacyjne, takie jak joga lub trening autogenny, a także sport i odpowiednia ilość ćwiczeń, mogą pomóc w zmniejszeniu stresu. 

Więcej informacji na temat stresu, jego wpływu na zdrowie oraz sposobów jego unikania i ograniczania można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


6. Zdrowy sen wzmacnia ciało i duszę

Zdrowy sen oznacza sen tak długi i nieprzerwany, że ciało i umysł mogą się zregenerować w niezakłócony sposób. Aby dobrze wypocząć, osoba dorosła powinna spać co najmniej 7 godzin na dobę. Osoby, które źle śpią, często nie czują się wypoczęte, są już zmęczone po przebudzeniu, łatwo się irytują lub mają trudności z koncentracją.

W przypadku trwałych problemów ze snem lub zaburzeń snu zwiększa się ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, znacznej nadwagi (otyłości) i depresji.

Istnieje wiele sposobów, w jaki można poprawić jakość swojego snu i stanu zdrowia. Każdy, kto pomimo wszystkich zmian w zachowaniu nadal ma problemy ze snem, powinien zasięgnąć porady lekarza, aby zapobiec negatywnym skutkom dla swojego zdrowia.

Więcej informacji i wskazówek dotyczących zdrowego snu można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


7. Rzuć palenie tytoniu – w ten sposób się uda

W Niemczech pali mniej więcej co trzecia osoba w wieku powyżej 14 lat. Liczba palaczy papierosów tytoniowych powoli maleje, niemniej jednak coraz więcej osób pali e-papierosy, fajki wodne i/lub używa produktów typu HNB.

Palenie tytoniu jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka wystąpienia arteriosklerozy, zawału serca, choroby niedokrwiennej serca (ChNS), udaru mózgu, różnych rodzajów nowotworów i wielu innych chorób. Dlatego warto rzucić palenie zawsze i w każdym wieku.

W porównaniu z osobami niepalącymi również u osób palących okazjonalnie lub biernie występuje podwyższone ryzyko rozwoju chorób układu krążenia i cukrzycy typu 2.

Więcej informacji i wskazówek dotyczących zaprzestania palenia tytoniu można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


8. Alkohol – dlaczego warto z niego zrezygnować

Dla wielu osób regularne spożywanie alkoholu jest integralną częścią życia – może być to piwo po pracy, lampka wina do obiadu, czy koktajl na wieczornym spotkaniu ze znajomymi. W Niemczech spożycie alkoholu wynosi średnio 10 litrów spirytusu na osobę.

Wbrew temu, co od dawna sądzono, alkohol nawet w małych ilościach jest szkodliwy dla zdrowia – Sprzyja rozwojowi chorób układu krążenia i wątroby, nowotworów i cukrzycy typu 2. Według aktualnych informacji, często cytowany kieliszek czerwonego wina nie jest „dobry na serce” i nie chroni przed innymi chorobami. Dlatego zalecenie jest następujące – im mniej alkoholu, tym lepiej. Najlepsza dla zdrowia jest całkowita abstynencja.

Aby pić mniej alkoholu lub w ogóle przestać go pić, warto przemyśleć i dostosować swoje nawyki. Jeśli abstynencja jest dla Ciebie bardzo trudna, skontaktuj się z lekarzem lub poradnią uzależnień.

Więcej informacji na temat korzyści płynących z rezygnacji z picia alkoholu i sposobów, w jakie można to osiągnąć, można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej


9. Zespół metaboliczny – zapobieganie, rozpoznawanie, przeciwdziałanie

Zespół metaboliczny nie jest samodzielną jednostką chorobową. Odnosi się raczej do łącznego występowania kilku czynników ryzyka lub obrazów klinicznych, takich jak:

  • Znaczna nadwaga (otyłość)
  • Nadciśnienie tętnicze
  • Podwyższony poziom glukozy we krwi na czczo
  • Podwyższony poziom lipidów we krwi 

Zespół metaboliczny zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu krążenia i cukrzycy typu 2. Dotyczy to mniej więcej co czwartej osoby.

Brak ruchu, zwiększone spożycie alkoholu, niezdrowa dieta, palenie tytoniu, stres i brak snu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu metabolicznego. Aby leczyć zespół metaboliczny lub mu zapobiegać, najważniejsza jest zmiana trybu życia i przywrócenie prawidłowego poziomu cukru i tłuszczu we krwi oraz ciśnienia krwi. Ponadto utrata zbędnych kilogramów pozytywnie wpływa na ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia, stłuszczenie wątroby czy cukrzycę typu 2.

Więcej informacji na temat zespołu metabolicznego można znaleźć w naszym artykule informacyjnym.
 

Więcej

Źródła:

Aerzteblatt online: Diabetologen warnen vor erhöhter Sterblichkeit durch Klimawandel. (Letzter Abruf: 07.05.2024)
Arnett, D. K. et al.: 2019 ACC/AHA Guideline on the Primary Prevention of Cardiovascular Disease: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. In: Circulation, 2019, 140: e596-e646
Bundesärztekammer et al.: Nationale Versorgungsleitlinie Typ-2-Diabetes. Langfassung. Version 3.0. 2023
Bundeszentrum für Ernährung: Ernährung und Klimaschutz. (Letzter Abruf: 07.05.2024)
Cramer, H. et al.: Effects of yoga on cardiovascular disease risk factors: A systematic review and meta-analysis. In: Int J Cardiol, 2014, 173: 170-183
Deutsche Adipositas Gesellschaft et al.: S3-Leitlinie: Interdisziplinäre Leitlinie der Qualität S3 zur „Prävention und Therapie der Adipositas“. 2. Auflage. Version 2.0. 2014 (Gültigkeit abgelaufen, in Überarbeitung) 
Deutsche Befragung zum Rauchverhalten (DEBRA study): https://www.debra-study.info/ (Letzter Abruf: 07.05.2024)
Deutsche Diabetes Gesellschaft: „Diabetes-Prävention und Klimaschutz sind zwei Seiten einer Medaille“. (Letzter Abruf: 07.05.2024)
Deutsche Gesellschaft für Ernährung: Gut essen und trinken – die DGE-Empfehlungen. (Letzter Abruf: 07.05.2024) 
Deutsche Gesellschaft für Kardiologie et al.: ESC Pocket Guidelines: Prävention von Herz-Kreislauf-Erkrankungen. 2021 
Deutsche Gesellschaft für Psychiatrie und Psychotherapie, Psychosomatik und Nervenheilkunde et al.: S3-Leitlinie Screening, Diagnose und Behandlung alkoholbezogener Störungen. Langfassung. Version 3.1. 2021 
Deutsche Gesellschaft für Schlafforschung und Schlafmedizin e.V.: S3-Leitlinie Nicht erholsamer Schlaf/Schlafstörungen: Kapitel „Insomnie bei Erwachsenen”, Update 2016. Version 2.0 (Gültigkeit abgelaufen, in Überarbeitung)
Deutsche Gesellschaft für Suchtforschung und Suchttherapie e.V. et al.: S3-Leitlinie Rauchen und Tabakabhängigkeit: Screening, Diagnostik und Behandlung. Langfassung. Version 3.1. 2021
Deutsche Hauptstelle für Suchtfragen e.V.: Alkohol – Zahlen, Daten, Fakten. (Letzter Abruf: 07.05.2024)
Deutsche Hauptstelle für Suchtfragen e.V.: Empfehlungen zum Umgang mit Alkohol. 2023
Deutsche Herzstiftung: Deutscher Herzbericht 2022. Frankfurt am Main. 2023
Dibben, G. O. et al.: Exercise-based cardiac rehabilitation for coronary heart disease: a meta-analysis. In: Eur Heart J, 2023, 44: 452-469
Esefeld, K. et al.: Diabetes, Sport und Bewegung. In: Diabetol Stoffwechs, 2023, 18: S314-S323 
Grundy, S. M. et al.: Diagnosis and Management of the Metabolic Syndrome An American Heart Association/National Heart, Lung, and Blood Institute Scientific Statement. In: Circulation, 2005, 112: 2735-2752
Hinwood, M. et al.: Psychological Stress Management and Stress Reduction Strategies for Stroke Survivors: A Scoping Review. In: Ann Behav Med, 2023, 57: 111-130
Jung, F. U. et al.: Chronischer Stress und seine Bedeutung für Adipositas. In: Adipositas - Ursachen, Folgeerkrankungen, Therapie, 2017, 11: 198-202
Kompetenzzentrum Nachhaltiger Konsum: Mit Big Points den Fußabdruck halbieren. (Letzter Abruf: 07.05.2024)
Lichtenstein, A. H. et al.: 2021 Dietary Guidance to Improve Cardiovascular Health: A Scientific Statement From the American Heart Association. In: Circulation, 2021, 144: e472-e487
Mensink, G. B. M. et al.: Übergewicht und Adipositas in Deutschland: Ergebnisse der Studie zur Gesundheit Erwachsener in Deutschland (DEGS1). In: Bundesgesundheitsbl, 2013, 56: 786-794
Neuhauser, H. et al.: Estimation of the metabolic syndrome prevalence in the general population in Germany. In: J Public Health, 2008, 16: 221-227
Parmar, M. P. et al.: A Systematic Review of the Effects of Smoking on the Cardiovascular System and General Health. In: Cureus, 2023, 15: e38073
Romanello, M. et al.: Der Lancet Countdown Jahresbericht 2021 zu Gesundheit und Klimawandel: Alarmstufe Rot für eine gesunde Zukunft. 2021
Rütten, A. et al. (Hrsg.) (2016): Nationale Empfehlungen für Bewegung und Bewegungsförderung. FAU Erlangen-Nürnberg
Saklayen, M. G.: The Global Epidemic of the Metabolic Syndrome. In: Curr Hypertens Rep, 2018, 20: 12
Schienkiewitz, A. et al.: Übergewicht und Adipositas bei Erwachsenen in Deutschland – Ergebnisse der Studie GEDA 2019/2020-EHIS. In: J Health Monit, 2022, 7: 23-31
Skurk, T. et al.: Empfehlungen zur Ernährungsprävention des Typ-2-Diabetes mellitus. In: Diabetol Stoffwechs, 2023, 18: S449-S465
Stich, F. M. et al.: The Potential Role of Sleep in Promoting a Healthy Body Composition: Underlying Mechanisms Determining Muscle, Fat, and Bone Mass and Their Association with Sleep. In: Neuroendocrinol, 2022, 112: 673-701
Torquati, L. et al.: Shift work and the risk of cardiovascular disease. A systematic review and meta-analysis including dose-response relationship. In: Scand J Work Environ Health, 2018, 44: 229-238
Varvogli, L. et al.: Stress Management Techniques: evidence-based procedures that reduce stress and promote health. In: Health Sci J, 2011, 5: 74-89
Wackerhage, H. et al.: WHO-Leitlinien zu körperlicher Aktivität und sitzendem Verhalten. In: Bayerisches Ärzteblatt, 2021, 3: 91-93 
World Health Organization: More Active People for a healthier World. (Letzter Abruf: 07.05.2024)
Yaribeygi, H. et al.: Molecular mechanisms linking stress and insulin resistance. In: EXCLI J, 2022, 21: 317-334
Zilbermint, M.: Diabetes and climate change. In: J Community Hosp Intern Med Perspect, 2020, 10: 409-412
Stan: 07.05.2024